Fred Teeven wil rust. Dat kan hij vergeten!
Er is al een boel gezegd en geschreven over dat zogenaamd humanere asielbeleid van Fred de vluchtelingenjager Teeven. Wat valt er nog te zeggen? Wel... een heleboel. Om te beginnen: wat Fred Teeven doet is eenvoudigweg een kwestie van de gevangenismuren onzichtbaar maken en overal om ons heen plaatsen, met als enige doel de deportatie-pogingen effectiever te maken.
Borgstelling. Meldplicht. Dat zijn er alvast twee. Het verschil met het detentiecentrum is dat de persoon die zich garant stelt je cipier wordt, want die moet zorgen dat je onder toezicht blijft. Doet die persoon dat niet, dan volgt een zwaar gevangenisregime voor de niet meewerkende, en als overlast gevend bestempelde 'illegaal'. O ja, en je bewaker is de borg kwijt. De plannen van Teeven zijn doorspekt met dit soort 'humane', of beter gezegd: wrede oplossingen.
Het is niet voor niets dat we altijd hebben geëist dat de deportaties stoppen, hebben gesteld dat elk mens recht heeft op vrijheid van beweging, dat de vluchtelingen hun eis van het recht op bestaan zo helder hebben geformuleerd. Het gaat er niet om dat mensen op een andere manier gecontroleerd en gedeporteerd willen worden en daarbij hun vrienden of familie als bewakers accepteren. Dat is de kern van de zaak. De rest is gedebatteer over uitvoeringsdetails en dat verzandt al snel in meedenken met het systeem dat mensen in papieren doet stikken. En een cel is een cel is een cel is een cel, en Law & Order Teeven is een meester in goedpraten waarom mensen moeten worden opgeborgen en hoe.
Er zijn duidelijk overeenkomsten tussen het 'humaner' asielregime en de veranderingen in het 'gewone' gevangeniswezen. Het meest duidelijk uit zich dat in bezuinigingen. Zo is: 'minder mensen in vreemdelingenbewaring' geen keuze uit humaniteit, maar uit zuinigheid die voortvloeit uit de algehele bezuinigingen op gevangenissen. 'Minder mensen in vreemdelingenbewaring' is natuurlijk wel een goede krantenkop, want het doet het goed onder mensen die het goed menen voor te hebben met vluchtelingen en die daarom al jarenlang eisen dat de detentie humarner wordt. Daar heb je nog eens wat aan, nietwaar Teeven?
Wat verder opvalt in die hele reeks fantastische verbeteringen van Fred Teeven is vooral dat niets definitief is: er komen geen wetswijzigingen. De PvdA kreeg niet de versoepeling van het buitenschuldcriterium, dat voor veel van hun leden reden was om dan maar wel akkoord te gaan met de strafbaarstelling van de illegaliteit, want wie weet viel die versoepeling er dan nog uit te halen. Voor wat hoort wat...
Nop! Daarvoor zou een wetswijziging zijn nodig geweest en dat is zo lastig weer terug te draaien, dus daar begint de VVD niet aan. Wat voor die versoepeling van het buitenschuldcriterium, waarop zoveel vluchtelingen hoopten, in de plaats komt, levert vooral nog meer ondoorzichtig papierwerk op. De VVD kreeg op voorhand wèl de strafbaarstelling cadeau van de coalitiepartner en dat is, na de implementatie van de terugkeerrichtlijn en daarmee de invoering van de inreisverboden, DE grote wetswijziging op het gebied van migratiecontrole, die als bijkomend voordeel heeft dat elke 'illegaal' zonder meer als 'overlastgevend' en 'crimineel' kan worden bestempeld en dus kan worden opgesloten.
Het is een laffe poging om het verzet tegen de grensgevangenissen een halt toe te roepen! Wie wil er nu opkomen voor de rechten van een op straat rondzwervende 'illegaal' die uit je vuilnisbak eet en in je portiek slaapt en die zich redt met wat noodzakelijke wetsovertredingen om in leven te blijven? En als dat geen reden is om iemand voor crimineel uit te maken, dan is het wel de overtreding van dat inreisverbod of de strafbaarstelling van hun bestaan.
Hoezo juicht nu de PvdA? Dat zal menig lid van deze partij zich wellicht in al zijn of haar naïviteit afvragen. Om gezichtsverlies te maskeren natuurlijk! Om het stemvee erbij te houden! Samsom is een geraffineerd politicus die doet alsof hij wat heeft binnengehaald. De VVD doet alsof ze wat weggeeft, maar het is eigenlijk alleen maar een lening tegen hoge rente. Zo spelen ze samen perfect het spel van doen alsof zij de kiezers hun zin geven.
Ja, alles is uiterlijk vertoon en kan eenvoudig worden teruggedraaid of alsnog niet worden uitgevoerd omdat het te duur is. Neem bijvoorbeeld die bodyscan in plaats van de visitatie. Die visitatie kost niks: alleen een handdoek op de grond en twee bewakers die toch aan het werk zijn, en die erop toezien dat je je uitkleedt en drie kniebuigingen maakt, die in je mond en je oren kijken en in je haren woelen. Het is vernederend ja, en ik kan me voorstellen dat iemand die traumatische ervaringen heeft daar aan onderdoor gaat. Een prachtige belofte dus, die bodyscan, maar die kost wel geld in een tijd van bezuinigingen. Dus of dat doorgaat? Vast niet. En als dat over een tijdje inderdaad zo blijkt te zijn, net als al die andere beloofde regimeversoepelingen in grensgevangenissen die daarvoor niet gemaakt zijn, horen we er niets meer van.
Ik schreef net al: Er zijn duidelijk overeenkomsten tussen het 'humaner' asielregime en de veranderingen in het 'gewone' gevangeniswezen. Dat uit zich ook in de regimeveranderingen die worden voorgespiegeld. Deze zijn exact gekopieerd van de bajesplannen van Fred Teeven. De plannen van degradatie en promotie. De plannen van wie braaf is krijgt wat meer vrijheden, wie stout is krijgt vooral de binnenkant van de cel te zien de hele dag.
Voor een gevangene is iedere verbetering van het regime een verademing. Bodyscans in plaats van visitatie en meer tijd uit de cel mogen, zal voor degenen die erop getracteerd worden een hele verbetering zijn. Gevangenen vergelijken namelijk altijd de omstandigheden van de ene gevangenis met de andere, van het ene regime met het andere, en de ene bewaker met de andere. Dit is het gevolg van hun institutionalisering, ofwel: Stockholm syndroom. De bajes is hun wereld en hun leven en 'buiten' bestaat niet. Niet de opsluiting zelf wordt nog aangevochten maar de manier waarop. En vechten wordt gaandeweg smeken. Meer ligt ook niet in de macht van de gevangene, zo lijkt het. Hij of zij zal vooral trachten bevriend te raken met de bewakers, om kleine gunsten te verkrijgen. Summiere veranderingen worden voorzichtig bepleit en indien een fractie daarvan wordt bereikt is dat een enorme overwinning. Wat moet je anders, als je opgesloten bent en nergens invloed op kunt uitoefenen? Je staat met je rug tegen de muur.
In een breder perspectief geldt dat voor het vreemdelingenbeleid ook. Wie erdoor geketend is, streeft na een tijd niet langer naar het kwijtraken van de ketenen, maar naar iets lossere ketenen, iets meer bewegingsvrijheid. Door hier een pietsie aan toe te geven kan een gevangenisdirecteur, of in dit geval een staatsssecretaris Teeven, bereiken dat het protest en het verzet wordt opgegeven. Hier heb je een afgekloven bot, en nu niet meer zeuren verder anders krijg je helemaal niks meer. Het wordt ondubbelzinnig duidelijk gemaakt dat meer er niet in zit en zinloos is om na te streven. Voor de gevangene: hij zal gevangen blijven zitten. Voor de vluchteling: hij zal gedeporteerd worden.
Wat betekent dit voor het verzet en het protest vanuit de Nederlandse bevolking tegen het 'asielbeleid'? We worden nu geacht blij te zijn. Het wordt humaner! Hoera! Op het journaal zag ik vluchteling Yunis uit de Vluchtflat reageren op de beloofde afschaffing van de visitatie. Dat kan Teeven in zijn zak steken, met dank aan de NOS die al het andere wat Yunis daar ongetwijfeld heeft gezegd eruit knipte, zodat kritiek op het beleid achterwege kon blijven. Wat het publiek zag op het journaal was een schijnbaar tevreden man uit een ver land die genoegen leek te nemen met de plannen van Teeven. Dus nu niet meer zeuren verder! Maar Younis weet, en ik weet, dat wat de vluchtelingen werkelijk willen, de vrijheid is, dat wat ze willen, is niet steeds meer opgepakt te worden, niet steeds meer achterom hoeven te kijken, niet bang hoeven te zijn voor deportatie. Dat is waarvoor ze actievoeren! Aan dat alles verandert niets. Hoe netjes je je ook gedraagt. Maar door het toewerpen van dit bot hopen velen dat er meer botten zullen volgen, en misschien zelfs ooit het bot waarop ze zitten te wachten en dus zullen ze beleefd wachten op meer, op het bot met vlees dat verblijfsvergunning heet, dat nooit zal komen. Fred Teeven weet dat. De PvdA weet dat (nietwaar, Samsom?), ik weet dat. Wij allemaal weten dat. Het is zoals de werkgroep Deportatieverzet al zei: een dode mus, die nog stinkt ook. Dus wat betekent dit voor het verzet? Dat het niet mag worden gestaakt! Integendeel.
Versoepeling van regimes voor braverikken, verzwaring voor slechterikken. Daarvan is alles doortrokken bij ijzervreter Fred Teeven. Het is een verdeel- en heersspelletje waarmee mensen kunnen worden zoetgehouden. In de buitenwereld zie je dat. Maar in de bajes zie je dat nog beter. De bajes is de samenleving in het klein. Het is de geconcentreerde versie ervan. Als één persoon tijdens het luchten ruzie krijgt met een bewaker en weigert de cel in te gaan, gaat de hele bajes in 'lock-down' en is iedereen daar de dupe van. Dat wil je niet op je geweten hebben, dus geef je toe. Zo voorkomt men opstanden, zo speelt men mensen tegen elkaar uit. Dat leer je op de basisschool al: als de leerling die kauwgom op de stoel van de juf heeft geplakt, zich niet meldt, moet de hele klas nablijven.
Braaf zijn en alles komt goed. Maar niet heus, want gedeporteerd wordt je toch. Het is een worst voorhouden. Het is goed gedrag belonen, waarbij de definitie van 'goed' wordt bepaald door wie de baas is. Het is 'slecht' gedrag bestraffen, waarbij de definitie van slecht wordt bepaald door wie de baas is. De lat voor 'goed' ligt hoog. Heel hoog. Onbereikbaar. Meewerken aan uitzetting. Meewerken aan controle. Je beschikbaar houden. En met de inreisverboden die er al zijn, en de strafbaarstelling die eraan komt, betekent het: stomweg niet meer in dit land rondlopen. Wie kan zich daar nu aan houden?! Heeft het dus zin om je 'goed' te gedragen, anders dan om in die gevangenis wat vaker te mogen luchten voor je het land wordt uitgegooid?
Het streven van Teeven is om gewillige deportatieslachtoffers te creeëren, zoals hij modelgevangenen creeërt. Gevangenen die niet in opstand komen en niet in hongerstaking gaan. Uiteindelijk gaat het erom de wil te breken. Onderwerp mensen maar lang genoeg aan voorwaarden en controle, aan straffen en belonen, aan opsluiting en vernedering, en ze worden als was in je handen, als vee dat zonder mokken naar het slachthuis kan worden geleid. De enkeling die in verzet volhardt, word keihard aangepakt en onderworpen aan martelmethoden als kou en slaapdeprivatie, aan intimidatie. En de demonstranten zullen verdwenen zijn, want als zij de slachtoffers niet horen huilen, protesteren, jammeren, en om hulp meer roepen, dan vinden die slachtoffers het blijkbaar niet zo erg meer dat ze slachtoffer zijn. Misschien zijn er wel geen slachtoffers meer. Misschien heeft Fred Teeven wel gelijk, en heeft de PvdA gelijk en is alles nu toch nog helemaal goed gekomen!
Maar nee toch!? Alles wat hier gedaan is, is rust in de tent creeëren. De regeringscoalitie van VVD en PvdA staat voor grote bezuinigingen in een tijd waarin 'het volk' geen vertrouwen meer in hen heeft. De rijen moesten worden gesloten, maar wel zoveel mogelijk aan de rechterkant van het beleid. Rust, dat is wat Fred Teeven heeft willen bereiken. Rust in de coalitie, én rust op straat. En dát mogen we niet laten gebeuren! Daarom moeten we het 'humanere' asielbeleid herkennen voor wat het is: een nog grotere gevangenis! Een zelf te verkiezen gevangenis, die juist daarom zo wreed is.
Al die mensen die slachtoffer hiervan zijn, 'braaf' of zogenaamd 'crimineel', vluchteling, migrant, gevangene, hebben de macht in handen om te weigeren een verborgen slachtoffer te zijn. Om duidelijk te maken aan iedereen die dat zien en horen wil, dat het niet in orde is. Dat de jacht nog voortduurt, dat de kooien er nog steeds zijn, en dat dit op moet houden. Zeg het en roep het, dat je vreest voor je leven, dat je voor de keuze wordt gesteld mee te werken aan een beleid dat je het leven wil afnemen, en zoniet, dat dan geweld zal worden gebruikt!
Zwaardere regimes, zegt Teeven. Maar die bestaan al, zeg ik! Dat gebeurt al! Mensen belanden al met regelmaat in de isoleercel, in de landelijke afzonderingsafdeling in de zwaarst bewaakte bajes in Vught, of in één van de beheersafdelingen die 'ons' land 'rijk' is. Het grote verschil zit hem erin dat deze regimes nu worden verplaatst naar de grensgevangenissen, als we Teeven goed begrijpen. Het komt allemaal nog meer binnen handbereik om ze toe te passen.
Laat het duidelijk zijn: Teeven deelt stroop uit, uit dezelfde pot waar hij altijd al stroop heeft uitgelepeld. Hij deelt azijn uit, uit dezelfde fles die hij altijd al heeft gebruikt. Eigenlijk verandert er niks. Laat je niet voor de gek houden! Laten wij ons niet voor de gek laten houden!
Laat met de zogenaamde verbeteringen van Fred de vluchtelingenjager Teeven de strijd om de vrijheid niet doodbloeden want de vrijheid is nog lang niet bereikt. De vrijheid is nog even ver verwijderd als voorheen en misschien zelfs nog verder als die strijd nu gestaakt wordt om aan dat bot te gaan knabbelen, hongerig als we zijn. Ik zeg dit tegen iedereen die zich de afgelopen jaren, decennia, heeft ingezet voor deze strijd, die een lange is en vaak zo hopeloos lijkt. Is dit een succes? Is het nu klaar? Gaan we het er nu bij laten zitten? Gaat Fred Teeven de rust krijgen die hij wil? Nee toch?!
Ik zeg: Fred Teeven wil rust maar dat kan hij vergeten! Tot alle kooien zijn afgebroken, tot alle ketenen zijn stukgeslagen, tot alle controle - die van grenzen, van vingerafdrukken en van DNA, die van meldplicht en borgstelling, opsluiting en deportatie, die van paspoort, ID-bewijs en andere papieren - totdat alles dat de mens tot nummer reduceert om hem of haar te kunnen controleren en deporteren, is vernietigd.
In een grotere gevangenis is een mens niet meer vrij, maar juist meer opgesloten! In een grotere gevangenis zijn nog meer mensen bewaker en nog meer mensen geketend. En zo komt er een dag dat de bevolking nog louter alleen bestaat uit bewakers en gevangenen! Daar werken we niet aan mee!
Stop de gevangenismaatschappij! Laat niets minder dan vrijheid ons doel zijn.
Joke Kaviaar, 13 september 2013