IndyMedia - Vrij Media Centrum Nederland

http://nos.nl/artikel/2116543-krakersvrede-in-berlijn-slaat-na-ontruimin...

Berlijn knokt om laatste kraakpand

van onze correspondente Sterre Lindhout

Reportage Gentrificatie in Duitse hoofdstad

Berlijn - Al weken steken krakers in Berlijn auto's in de fik uit protest
tegen de ontruiming van hun laatste kraakpand. De gemeente gaf hun ooit
huurcontracten, maar investeerders ruiken geld.

Brandende auto's, vuurwerkbommen, een paar gewonde agenten.
Links-radicalen, een man of 1.500, richtten zaterdagavond grote schade aan
in het Berlijnse stadsdeel Friedrichshain. Hoewel er meer agenten dan
demonstranten op de been waren (1.800 man), konden ze de ravage niet
verhinderen. Precies zo had Andreas Winter het voorspeld.

Drie dagen eerder grijpt Andreas (52) naar de bierfles in de zak van zijn
colbert, gooit het hoofd achterover en giet daarin een flinke slok. De
namiddagzon beschijnt zijn grijze haren. Andreas geniet, zijn schoenpunten
stuiterend op de muziek: punk uit een accordeon - dat kan.

Andreas staat op de demonstratie tegen de ontruiming van 'Rigaer94', het
legendarische kraakpand aan de Rigaerstrasse in het stadsdeel
Friedrichshain. Het is het laatste bastion van de ooit bloeiende Berlijnse
krakersscene. Om Andreas heen staan en zitten een paar honderd man:
dreadlocks, vaal zwarte shirts. Honden en kinderen rennen een grillig
parcours tussen bierflessen.

Op 22 juni werd de benedenverdieping door de politie ontruimd, het enige
deel van het pand dat nog gekraakt was. Dag X, heet 22 juni nu in de taal
van de links-radicalen. Sinds Dag X is het oorlog. Bijna elke nacht worden
kriskras door Berlijn auto's in brand gestoken. De teller van de politie
staat op 16. Ook zijn er politieagenten in elkaar geslagen. De daders
weten steeds te ontkomen.

De bewoners op de hogere verdiepingen van Rigaer94 hebben legale
huurcontracten, ooit gekregen van de gemeente. Dat geldt voor het grootste
deel van wat zich de krakerscene noemt. Ze bewonen panden die ooit
gekraakt waren en er nog steeds zo uitzien: de gevels haveloos maar
kleurrijk volgespoten met leuzen: 'Stop gentrification', 'Neuk de
smerissen'.

Juridisch zijn ze allang geen krakers meer. Op die constatering reageren
de meeste aanwezigen wat opgelaten. Het is voor een radicaal-linkse
'kraker' natuurlijk merkwaardig om content te zijn met je huurcontract.
Sterker nog, sommigen vrezen soms weer échte krakers te worden.

En helemaal ongelijk hebben ze niet: de gemeente heeft de afgelopen jaren
veel panden verkocht aan investeerders. Want voor het eerst sinds de val
van de Muur valt er op de Berlijnse woningmarkt goud geld te verdienen.

De ontruiming van Rigaer94 vond volgens de gemeente en de politie dan ook
plaats op last van de eigenaar, een Britse investeerder: Lafone
Investment, geregistreerd op de Maagdeneilanden. De bewoners van Rigaer94
vrezen dat begane grond slechts een eerste stap is, en dat de eigenaar -
die zich nog nooit in Berlijn heeft laten zien - daarna zal proberen de
contracten te ontbinden, zodat hij het hele pand kan renoveren. Zo ging
het de afgelopen jaren al bij andere voormalige kraakpanden in de buurt.

Voor de gemeente is het een mooie gelegenheid van de laatste krakers af te
komen, schamperen de demonstranten. Vooral de Berlijnse senator Frank
Henkel (CDU) moet het ontgelden. Hij heeft de bewoners van Rigaer94 al een
paar keer met nazi's vergeleken. Het zijn dus niet alleen de krakers die
er hard in gaan.

Andreas kijkt naar de tientallen agenten die de demonstratie van een
afstandje in de gaten houden. 'Heel goed, als wij hen hier bezighouden,
kunnen onze mensen elders in actie komen.' Hij doelt op de brandende
auto's. 'Ik heb vroeger veel boeken over guerrilla gelezen.'

Andreas is een krakersveteraan, een man in een kostuum - een scharrig pak,
maar daarover hoor je hier niemand. In dertig jaar heeft hij al heel wat
ontruimingen meegemaakt. 'Oorlogen waren het.' Vroeger was hij een van de
kopstukken van de kraakbeweging, nu is hij een figurant, of: 'een
gepensioneerd veldheer die met plezier toekijkt hoe het nageslacht de
strijd heeft overgenomen'.

In de jaren tachtig waren in West-Berlijn 165 panden gekraakt, de meeste
in Kreuzberg. De leegstand in de destijds rauwe en grauwe arbeidersbuurt
was groot, tegelijkertijd heerste er woningnood. Het stadsbestuur had veel
huizen en openbare gebouwen slooprijp verklaard. Er zou nieuwbouw komen,
maar de gemeente schoot niet op. Bovendien wilden veel van de in Kreuzberg
wonende kunstenaars en studenten helemaal geen nieuwbouw. Die
symboliseerde voor hen te veel het burgerlijke, materialistische
West-Duitsland, voor hen de directe erfgenaam van het nazi-Duitsland.

In 1981 keerde het tij toen een 18-jarige kraker om het leven kwam; op de
vlucht voor de politie rende hij onder een bus. Voor het eerst ging het
gemeentebestuur met de krakers om de tafel zitten. In de jaren daarna
werden 150 kraakpanden gelegaliseerd. De bewoners kregen een huurcontract
in ruil voor de belofte geen geweld meer te gebruiken en geen nieuwe
huizen te bezetten. De kraakbeweging leek zoetjesaan uit te doven, op een
harde kern na. Die trok na de val van de Muur naar het Oost-Berlijnse
Friedrichshain. 'Op 9 november viel de Muur, op 10 november liep ik met
een vriend door Friedrichshain om de leegstand in kaart te brengen', zegt
Andreas. Op 15 november verhuisde hij.

In het buurtje waar de Rigaerstrasse ligt, beleefde de kraakbeweging een
tweede jeugd. In 1990 waren 120 panden bezet. Veel van deze krakers wonen
er nu nog - inmiddels met een huurcontract. Andreas is een van hen.

Sommigen staan met Andreas bier te drinken, terwijl de zon ondergaat en de
leuzen grimmiger worden. 'Politievarkens, weg uit de Rigaer!', schreeuwt
een wankelende grijsaard naar een drom agenten. 'Haat, haat, haat!'

Alle demonstranten, oud en jong, spreken dezelfde taal, de paradoxale taal
waarin idealisme geweld legitimeert. 'Want het systeem laat zich niet
geweldloos veranderen', zegt Andreas.

Een dertiger met felle blauwe ogen knikt instemmend. Hij is bewoner van de
nummer 94 en zegt dat hij Jürgen heet. 'Legale opstand tegen
gentrification is niet mogelijk.' Hij bedoelt dat de gemeente zal zwichten
voor het grote geld. Daarom heeft praten met ambtenaren of agenten geen
zin.

Aan zijn voeten zit een jong meisje, op haar gemillimeterde schedel is een
tekst getatoeëerd: 'Die Gedanken sind Frei', de gedachten zijn vrij, de
eerste regel van een oud Duits protestlied van Sophie Scholl, lijflied van
de oppositie in de DDR. Onverzettelijkheid is iets dat dit land steeds
weer typeert, zowel goedschiks als kwaadschiks.

In de ogen van sommige Berlijners is de Rigaerstrasse een laatste
stuiptrekking van een tijdperk. Voor Andreas is dit slechts een etappe in
de strijd die altijd gestreden zal worden, de strijd van de onmachtigen
tegen de machtigen.

'De beweging zal weer aanzwellen. Er komt een moment dat het verschil
tussen arm en rijk weer te groot wordt. Ook hier in Berlijn, kijk hoe snel
de huurlasten stijgen. Er komt een moment dat de stemming omslaat.'

Dan vertrekt Andreas. Het is bijna acht uur in de avond - en dan kijkt hij
naar het journaal. Burgerlijk? 'Hmm. Daarna kijk ik uit het raam, als er
rellen zijn ben ik erbij.'

Op 9 november viel de Muur, op 10 november liep ik door Friedrichshein om
de leegstand in kaart te brengen (Andreas (52) veteraan-kraker in Berlijn)

Volkskrant . . . . 11-07-2016

VIEW ORIGINAL PAGE: pagina 11

Een solidariteitsbijeenkomst voor het kraakpand Rigaer94 in Berlijn, dat
deels is ontruimd.
Foto's Daniel Rosenthal / de Volkskrant
Andreas (52) veteraan-kraker in Berlijn
Foto's Daniel Rosenthal / de Volkskrant