Waar denk jij aan op 4 en 5 mei?
Gisterenavond in de uitzending van Pauw zei Hanna Luden van het CIDI over de jaarlijkse dodenherdenking op 4 mei: “Het punt is, wij zitten allemaal op de Dam, voor de TV (…) en ineens vergeten wij dat we allemaal verschillende politieke meningen hebben en verschillende kleur (…) en zijn we allemaal één keer in het jaar in Nederland één”. Dat is, in een notendop, nu precies het probleem.
“Het is een Nationale Dodenherdenking”, benadrukte in die uitzending bn'er Henk Spaan ook nog eens. En ook dat is de spijker op de kop. Een 'nationale' dodenherdenking. Iets voor ons Neederlanders dus. Om even allemaal “één” te zijn.
Het punt is echter dat we niet allemaal “één” zijn. Het punt is dat er zoveel mensen in deze samenleving zijn die niet meetellen. Het punt is dat die verschillende kleuren er wel degelijk zijn en voor mensen met meer kleur dan wit de dagelijkse konfrontatie met racisme betekenen. Maar dat verschil, dat moeten we “ineens vergeten”. Dat is makkelijk praten als je wit bent. Vergeten moeten we genormaliseerd en institutioneel racisme dat door ons witte mensen met zoveel gemak niet gezien wil worden en dat geldt ook voor de koloniale geschiedenis van dat racisme. Een koloniale geschiedenis die de 'Gouden Eeuw' wordt genoemd. Op hemelsbreed nog geen kilometer afstand van de Dam wordt elke dag gepronkt met hoe welvarend dit land is geworden door te profiteren van slavenhandel.
Willen de nazaten van de tot slaaf gemaakten het einde van de slavernij herdenken op 1 juli dan kan dat maar het lijkt eerder een gunst dan een vanzelfsprekendheid. Deze herdenking hoeft niet te rekenen op ook maar enig medeleven. Toen ik daar vorig jaar stond reden trams en ander verkeer 'gewoon' door. Niets stond er stil. Stilgestaan en stilgehouden werd er slechts door een paar honderd mensen rond het slavernijmonument in het Oosterpark. De subsidie voor de slavernijherdenking is een fooi, niets meer. Vergelijk het met de subsidie voor de 4/5 mei herdenking en viering, dan ontvangt deze 130 keer zoveel als de slavernijherdenking.
Zijn we allemaal “één”? Nee, beslist niet. Terecht wordt ook dit jaar weer gezegd: “4 mei niks voor mij”. Als je niet meetelt, als je geschiedenis niet gezien en gehoord mag worden en sterker nog: zelfs gevierd, zoals op 14 mei ook weer gaat gebeuren tijdens een heuse “VOC dag”, dan is het meer dan terecht om te stellen dat 4 mei niks voor je is. Het is namelijk niet voor jou bedoeld en haat en dreigementen van al die mensen met wie je “één” geacht wordt te zijn, zijn je deel als je er wat van durft te zeggen.
Nu gaat het gaat er niet om af te doen aan de slachtoffers die wel worden herdacht op 4 mei en het gaat er ook niet om de ene met de andere genocide als erger of minder erg te vergelijken. Maar wel: het is niet de enige genocide die heeft plaatsgevonden op deze oorlogszuchtige aardkloot. Het gaat erom dat die herdenking en viering van 4 en 5 mei vooral op de Dam verworden zijn tot Nationalistische bijeenkomsten. Bijeenkomsten waar we niet willen worden herinnerd aan het feit dat wij dagelijks profiteren van de welvaart die voortvloeit uit in het verleden in ons naam gepleegde massamoorden. En liever ook zien wij 'ons' Neederlanders als heldhaftige verzetstrijders alsof er geen collaboratie heeft plaatsgevonden. Dat dan ook nog op 4 mei de grootste profiteurs van dit land, de grootste erfgenamen van de koloniale geschiedenis, voorop lopen om kransen te leggen is ronduit stuitend.
Waar het ook om gaat is dat het blijkbaar de bedoeling is niet te willen weten dat je daar samen staat met mensen die op deze dag precies een politiek vertegenwoordigen die hetzelfde doet als de politiek in de jaren dertig in dit land: vluchtelingen weigeren en terug sturen. Terug naar het 'bevriend staatshoofd' Hitler toen, terug naar landen als Afghanistan nu. Ook dat zijn deportaties en ook het gebruik van dit woord kan al steevast rekenen op woedende reacties van mensen die menen dat de term alleen voor WOII gebruikt mag wordeen. Maar intussen is dat tegenhouden en terugsturen van vluchtelingen een bewuste politiek van afschrikken die voortdurend tot de dood van die vluchtelingen leidt. En dat was wat dominee Rikko Voorberg op het idee bracht daar ook maar eens aandacht voor te vragen. De bijeenkomst is overigens verplaatst naar de Nieuwmarkt.
“Kaap 4 mei niet!” riep De Telegraaf, krant van Fout Neederland. Maar is 4 mei niet allang gekaapt door nationalistisch sentiment? Hoe hypocriet is het om op 4 mei te herdenken waar fascisme toe geleid heeft terwijl we vluchtelingen laten verdrinken, verhongeren, doodvriezen en tot zelfmoord drijven en deporteren naar voor hen gevaarlijke landen en gebieden? Hoe hypocriet is het om 5 mei 'onze' bevrijding te vieren terwijl we vluchtelingen opsluiten in kampen?
Voor vluchtelingen die er niet mogen zijn en die anno 2017 moeten onderduiken, is het hier in onze straten dagelijks oorlog. Voor hen is het oorlog op de Middellandse Zee en op de Griekse eilanden en is het oorlog in Calais en Duinkerke en nog veel plaatsen meer. Opnieuw oorlog voor mensen die gevlucht zijn voor oorlog. Een oorlog die allang is goedgekeurd door de goegemeente die na jarenlange fascistische zondebokkenpolitiek de vluchtelingen als gevaar en niet meer als mensen ziet.
Voor ons witte bevoorrechte Neederlanders met een paspoort is het zo makkelijk om lekker “één” te zijn en te vergeten dat het fascisme hier en nu in omkomst is en met 22 zetels in de Tweede Kamer zit. Thierry Baudet en Geert Wilders hebben aanhang die tijdens die herdenking naast je staat te huichelen, mocht je daarheen gaan. Maar benoem dat vooral niet want we moeten “één” met hen zijn en “ineens geen verschillen” zien. En daarom past die herdenking van vluchtelingen niet want daarmee zijn veel van deze Neederlanders het niet eens en het is hun stem die telt. Die vluchtelingen, die moeten maar oprotten en daar hoeven we geen medelijden mee te hebben en dat moet gezegd kunnen worden. Racisten presenteren zich graag als slachtoffer. De dodenherdenking is een selectieve herdenking met oogkleppen op.
Als ik een omgekomen verzetsstrijder was, zou ik me omdraaien in mijn graf als ik dat had. Als ik gevochten had tegen het fascisme zou ik willen dat mensen niet alleen mijn offer herdachten maar ook zouden zien wat voor gevaren er opnieuw op de loer liggen. Als ik een vervolgde Jood, Roma, of homoseksueel was en was afgemaakt in de genocide van Hitler, zou ik niet willen dat een ander ooit dat lot nog beschoren zou zijn en zou ik willen dat er van de geschiedenis geleerd werd.
Maar doden kunnen niet spreken. Doden kunnen alleen herdacht worden. En hoe dat gebeurt, daarover hebben de doden niets te zeggen. Dat voorrecht is aan natiestaten die de herdenkingen naar zich toe trekken en de dienst uitmaken met hun monumenten en hun kransen. En vooral ook: met hun geld en hun beinvloeding van de publieke opinie.
Elke keer als 4 mei nadert, zijn dit allemaal de dingen waaraan ik denk. Op 5 mei ben ik liefst zo ver mogelijk weg van alle 'feestelijkheden' want er is nooit reden tot feest. Ook dit jaar niet. Twee dagen later zal Pegida op 7 mei door Tilburg marcheren om de fascistische haat te verspreiden. De politie zal antifascisten die daaromheen lawaai willen maken wel weer preventief proberen te arresteren. Op 8 mei houdt Thierry Baudet een bijeenkomst in Leiden. Als je die fascist en sexist alleen al bekritiseert, krijg je al die mensen waarmee je op 4 mei “één” moet zijn met al hun haat en dreigementen over je heen. Op 14 mei, tien dagen na de herdenking slechts, wordt het koloniale verleden, de slavenhandel en uitbuiting gevierd op hierboven genoemde VOC dag. In Israel worden de Palestijnen onderdrukt, verdreven en vermoord door het land dat door Hanna Ludens CIDI wordt vertegenwoordigd maar zeg er niks over want “wij zijn één” en zij zullen wel eens bepalen welke slachtoffers het meer verdienen dan anderen om herdacht te worden. En als het aan mevrouw Ludens had gelegen werd de geplande herdenking van vluchtelingen met 3000 papieren kruisen op 4 mei zelfs verboden.
4 mei. “Elk jaar weer een rel”. Dat is de teneur van nu. Niet: elk jaar weer een hypocriete bende. Elk jaar weer haat en dreigementen voor iedereen die er wat over te zeggen waagt. Een rel? Die wordt veroorzaakt door al die mensen die de kritiek niet kunnen verdragen. Die wordt veroorzaakt door de media en de politiek die in het verlengde van de zondebokkenpolitiek de critici tot boosdoeners bombarderen.
4 mei, dat is de dag dat we de witte handen wassen in onschuld. En 5 mei geven we de vrijheid door aan iedereen die hem al heeft.
Wie het werkelijk meent met antifascisme, kijkt naar de eigen rol, leert van het verleden en gaat in de weg staan. “Toen niet, nu niet, nooit meer fascisme!” mag nooit een holle leus worden. Fascisme en racisme zijn geen mening maar een misdaad. Dat was het van 1940 tot en met 1945, dat was het ook al tijdens de 'Gouden Eeuw' en is het altijd en nog steeds. Fascisme mag zich nu dan 'populisme' of 'alt right' noemen maar wij weten wel beter.
Op 4 mei is het zaak vooruit te kijken en om ons heen te kijken. Kijken naar de politiek van deze en voorgaande regeringen die vluchtelingen letterlijk de zee in drijven en van Europa één Fort maken waar Hitler zijn vingers zou hebben afgelikt. En wat gaan we zondag de 7e doen?
Ik zeg: ga de straat op tegen opkomend fascisme! Zeg NEE tegen Pegida in Tilburg! En laat dat nog maar het begin zijn van een nieuw opbloeiend verzet dat juist wel oog voor verschillen heeft!
Joke Kaviaar, 3 mei 2017