Fall-out op Zondag
Lubach en zijn energietransitie in de greep van het ecofascisme?
In een steeds complexere samenleving waar ‘objectieve experts’ en technocraten steeds meer het maatschappelijk leven en het politieke debat domineren lijkt steeds meer behoefte aan vereenvoudiging en duidelijke uitleg. Maar zitten we als het gaat over kernenergie te wachten op cherry picking, versimpeling en ‘objectieve’ getalsfetisjisme zoals afgelopen zondag(4/11/2018) Arjen Lubach ten toon spreidde?
Vist Arjen Lubach met zijn middenklasse-feel-good humor en energietransitie niet in dezelfde populistische speelvijver als die van Rutte, Dijkhof, Wilders en Baudet?
Het kapitalisme van het nooit genoeg
Subjectiviteit is ook bij de discussie over kernenergie niet uit te sluiten. Experts en meer algemeen, mensen hebben tenslotte eigen meningen, eigen gevoelens, emoties. Maar ook eigen behoeften. Behoeften die in de loop der tijd vaak sluipenderwijs en ongemerkt meer materialistisch en onpersoonlijker zijn geworden. Een maatschappij die zeker ook in Nederland steeds meer verweven is met het neoliberalisme en het kennelijk niet meer te stuiten en o zo listige kapitalisme. Nu alweer vele generaties lang zijn we opgevoed met het idee dat (ongeremde) economische groei gelijk staat aan geluk wat later overigens niet ieders geluk bleek te zijn. Economische groei dat is geluk, welvaart en welzijn ineen. De Nederlandse verzorgingstaat, voor een belangrijk deel gefinancierd met opbrengsten uit Gronings aardgas, heeft zeker materiële en ook immateriële voorspoed aan vele groepen mensen gegeven. Maar de verzorgingsstaat zelf en de afbraak daarvan heeft zich steeds binnen de kaders van en door het kapitalisme laten schikken. Zich ook steeds weer aangepast aan een infuus vol ongeremd winstbejag en geestelijke verslaving. Hetzelfde geld voor de hedendaagse weinig innoverende vakbonden, de sociale democratie en de ‘linkse’ progressieve partijen. Ook toen aan de vorige eeuw al lang duidelijk was dat er al vele grenzen waren overschreden en verbetering alleen nog binnen een nieuw meer ecosociaal kader mogelijk zou zijn. Deze collectieve karakterdwaling is ten koste gegaan van milieu, natuur, biodiversiteit, ecologie, autonomie en vrijheid. En heeft in het voordeel gewerkt van het kapitalisme, populisme en rechts-extreme politieke partijen.
De technocratie van de vervreemding
Het is dan ook wel even schrikken als zelfs ‘progressieve’ Arjen Lubach zich in tijden van steeds grotere vervreemding een vrolijk bedoelde versimpelde voorstelling geeft van een voorbeeld van energietransitie: kernenergie of winning van bruinkool . Met behoorlijk wat cherry picking en hier en daar een plaatje over de gevolgen van Tsjernobyl en Fukushima en over ontoereikende wind-en zonne-energie productie probeerde hij de veilige middenklasse en zijn publiek – die net als Mark Rutte altijd wel lacht ook al is de grap of voorval niet je dat- op ‘humoristische’ wijze aan het verstand te brengen dat kernenergie echt niet zo gevaarlijk is(taboe). Een selectief feitenrelaas dat zich ook nog beperkt in risico’s over aantal slachtoffers ten gevolge van rampen bij twee kerncentrales en de opslag van afval . Het is een van de vele tactieken waar het neoliberalisme, het kapitalisme en in hun kielzog het populisme en rechtsextremisme zich al weer lange tijd ‘duurzaam’ van bedienen en tegelijk ‘links’ en grote delen van de milieubeweging met succes marginaliseert. En ik voorspel dat banken, multinationals en de huidige faciliterende neoliberale regeringen zich nog diepgaander van dergelijke tactieken gaan bedienen: te allen tijde dient de onbegrensde winstgroei en het werkgelegenheidsdogma in tact te blijven.
Onder hen ook veel experts, ecomodernisten en ruimtespecialisten die het kapitalistische kader waar de ecologische crisis (inclusief de energiecrisis) uit voort is gekomen ongemoeid willen laten. Zij profileren zich als duurzaam en groen, kijken vooral naar ‘hoogwaardige’ technische -wij lossen het voor u op- end-of-pipe oplossingen. Winstgroei, werkgelegenheid, vaak van nutteloze arbeid, productie en consumptie staat voorop. De sociaalecologische gevolgen, een twee-eenheid, in eigen land en al helemaal daarbuiten is niet van belang. Mocht het allemaal niet lukken, bijvoorbeeld door maatschappelijke onrust, dan zijn de zondebokken snel gevonden en kan extreemrechts verder aan zijn opmars werken. De dossierdoos met kernenergie en zwarte piet lagen in de opslag van Lubach op een stelling maar uiteindelijk komen ze met nog heel wat andere dozen uit een zelfde doos: ‘kapitalisme’.
Feiten en wiskundige modellen.
Over de door Lubach gebruikte getallen en ‘feiten’ is overigens ook nog wel wat af te dingen. Deze zijn vaak gebaseerd of afgeleid van gegevens van officiële betrokken instanties, directies van kerncentrales, Nationale Veiligheidsdiensten en controlerende Atoomagentschappen. Deze instituties worden geacht te opereren binnen een neoliberaal kader van economische groei, behoud van kernenergie(centrales) en/of voortzetting van het kapitalisme. De gehele voorlichting is gericht om het grote publiek duidelijk te maken dat er minimale risico’s zijn. In feite zijn de onderliggende systemen en processen zo ingewikkeld dat ze niet in een wiskundig (kansberekenings)model zijn te vatten. De kernenergiegeschiedenis leert dat de cijfers en ongevallen risico’s van de experts over de gevolgen van kernenergie in brede zin, in de tijd, steeds weer, mede vanwege ‘onvoorzien’ lange termijneffecten en miscalculaties in negatieve zin moeten worden bijgesteld. Dat geldt niet alleen voor de dodelijke slachtoffers tengevolge van gebruik van en rampen door kernenergie in de nabijheid van de locatie, maar ook ten aan zien van o.a. slachtoffers van (bloed)kanker en ophoping van radioactief materiaal in onze leefomgeving. Gezien bijvoorbeeld de fall-out van Tsjernobyl, zie https://www.youtube.com/watch?time_continue=9&v=MU4_bJT8W3Y mogelijk in combinatie met vele andere vormen van milieuvervuiling uit de agro-industrie, de chemische-, pesticiden-, en voedingsmiddelenindustrie valt nog te bezien of we ons binnen het kader van het ‘als maar meer’ aan een leefomgeving gelijk een wereldwijd ziekenhuis kunnen ontrekken.
De NASA als betrouwbare bron over veiligheid van kernenergie gebruiken houdt- hoe grappig ook bedoeld- geen steek. In het verleden bleken bijvoorbeeld uit berekeningen van NASA experts dat NASA raketten maar één op de tienduizend keer in het ongerede konden raken, maar deden dat later in werkelijkheid één op de vijfentwintig keer.
Kernenergie in een breder perspectief.
Let wel bij kernenergie gaat het bij vervuiling van de leefomgeving en gezondheidsrisico’s niet alleen over ongevallen bij rampen en gevaren van opslag. Ook de kosten en de benodigde energie voor de bouw, het transport van verrijkte uranium en uitgewerkte staafjes, MOX(putonium en uranium) en brandstof, onderhoud, reparaties, stilleggen en opstarten, rapportages (en censurering daarvan), kleine en grotere incidenten waarvan er vele zijn, veiligheidsroutine binnen en buiten een centrale, het gebruik van enorme hoeveelheden koelwater, en de radioactieve vervuiling bij het in werking zijn van kerncentrales, opwerkingsfabrieken , de thermische vervuiling via lozing van koelwater op waterlopen zoals dat o.a in Frankrijk plaatsvindt met dreiging van tropische ziektes(o.a.dysenterie). Radioactieve vervuiling treedt vooral op tijdens het stopzetten van de centrale. Ook is de radioactieve vervuiling vloeibaar en in gasvorm in de opwerkingsfabrieken (Frankrijk) aanzienlijk.
Wat in deze ‘Lubach-versimpeling’ het ook aan schort is met welke militaire precisie kernenergie, haar afval en veiligheid moet worden georganiseerd. Zeker als het binnen een kapitalistisch systeem ook nog rendabel moet worden gemaakt.
Bruinkool of uranium?
En dan is er natuurlijk nog de zeer vervuilende winning van uraniumerts in landen als Namibië, Australië, Niger (komt uranium voor o.a. Borsele vandaan), Canada, Turkije, Rusland, de VS, Zuid-Afrika en vooral Kazachstan. In Sudetenland in Tsjechië komt uranium voor. De vraag overstijgt nu al de productie. Slechts 0,1 % bestaat uit bruikbaar uranium. Dit zet Arjen zijn ‘bruinkoolargument’ toch wel in een iets ander ver van mijn bedshow en typisch neoliberaal VOC-licht. Zeker als je de volgende stukken leest https://www.laka.org/info/factsheet_8.pdf en https://decorrespondent.nl/3637/in-dit-dorp-zag-ik-de-verwoestende-gevol...
Ook binnen de huidige kapitalistische kaders en energiebehoefte is het zeer de vraag of kerncentrales wel rendabel en inzetbaar zijn als achtervang voor wind- en zonne-energie. Zie https://jaspervis.wordpress.com/2018/10/26/kernenergie-als-achtervang-vo...
Het gedachtegoed van André Gorz nog springlevend
André Gorz, schreef in de jaren ’70 van de vorige eeuw al over de door vele experts gebagatelliseerde gevaren en vervuiling van o.a. kernenergie en vooral over de vernuftige (politieke) mechanismen en communicatie om kernenergie en meer algemeen het kapitalisme te rechtvaardigen. Ik raad Arjen aan zijn boek ‘Ecologie en Vrijheid met name de hoofdstukken 2. ‘Ecologie en maatschappij’ en hoofdstuk 3. ‘De logica van de techniek’ voor het opkrikken van zijn progressieve kennis eens goed te lezen. Met name de paragraaf ‘Socialisme of eco-fascisme’ is interessant. Het hele boek als mede zijn nalatenschap ‘De markt voorbij- voor een hedendaagse politieke ecologie’ hebben eigenlijk op een paar kleine onderdelen na niet aan kracht en actualiteit ingeboet. Het is jammer dat zich politiek links noemende partijen en milieuorganisaties er zo weinig mee hebben gedaan. Misschien is er een herkansing mogelijk met i.p.v een vernietigend kapitalistisch systeem een nieuw ecosociaal systeem en daarbij horende experimenten van onderaf. Zoals bijvoorbeeld een onafhankelijk basisinkomen opgezet vanuit een ecosociaal kader. Dat levert nuttige vrije tijd op en vooral een heel andere kijk op arbeid, leven, leefomgeving en geluk. Werkelijke verandering gaat namelijk veel verder dan het bijna verslavend najagen van materie, geld, ongeremde groei en winst. Of in de woorden van André Gorz:
‘Het is onmogelijk een klimaatcatastrofe te vermijden zonder radicaal te breken met de methodes en de logica die er sedert 150 jaar aanleiding toe geven. We zullen grote beproevingen te verduren krijgen. Laten we daarom ernstig nadenken over radicale alternatieven.’
Ook voor mij een hele uitdaging gezien de materie en de maatschappij waar ook ik mee ‘verkleeft’ ben. Maar zeker de moeite waard. Arjen ik hoop dat je mening nog herziet en dat je je niet in een ‘Rutte-achtig’ ego-dividentbelasting-spagaat hebt gemanoeuvreerd.