Witte mensen kunnen bananen eten
“Hooligans”. “Aso’s”. Zo luiden de kwalificaties van racistisch, seksistisch, fascistisch tuig dat afgelopen weekend met veel geweld hun eigen “kinderfeestje” kwam verstoren. Noem hen vooral geen racisten, want dan moet je erkennen wat de drijfveren zijn van deze ‘pro-pieters’.
Van Rutte zul je je gelijk niet krijgen. Of van Grapperhaus of Dijkhoff. Zij zijn het zelf die racistische haat aanwakkeren. Hun commentaren zijn bekend. Kijk maar hoe Dijkhoff reageert met zijn verbod op demonstraties. Die denkt alleen maar aan zijn eigen kind. Vergeet ook niet hoe deze zelfde politici aan de lopende band vluchtelingen criminaliseren en deporteren. En niet te vergeten: kinderen. Huichelaars zijn het, allemaal. Wie kinderen deporteert, heeft het recht verspeeld om een kinderfeest als excuus te gebruiken. Het Zwarte Piet racisme komt van dezelfde bron als vluchtelingenhaat en haat jegens moslims. Kijk ook maar hoe Pro-Pieters zich verdedigen met haatzaaierij als “suikerfeest is ook racisme”.
Racisme is diepgeworteld en institutioneel. Hoewel ik afgelopen weekend niet persoonlijk met de haat en het geweld van dat racisme ben geconfronteerd: die huiveringwekkende beelden staan op mijn netvlies. Het is ziekmakend, letterlijk. Mijn lijf verstijft bij het proeven van al die haat. En dan ben ik nog wit, kun je nagaan! Dan kan ik nog een banaan eten zonder bang te hoeven zijn dat er witte mensen om mij heen apengeluiden gaan maken. Wij witte mensen, wij kunnen dat. Een simpel voorbeeld van wit privilege.
Een foto is me van alles nog het meest bijgebleven, dat van die man die een banaan aan demonstranten tegen Zwarte Piet wilde geven. Ik weet niet wat ik gedaan zou hebben. Of het beeld van het gescheld tegen een vrouw, “hoer van de …….”. Seksisme en racisme gaan hand in hand. En dan waren dit nog woorden. Het fysieke geweld was nog veel erger.
Ik heb diep en groot respect voor al diegenen die tegenover dat gescheld en geweld stonden en vreedzaam en standvastig bleven. Meer dan ooit realiseer ik me dat ik me een felle reactie kan veroorloven als witte vrouw zijnde. Dat heeft geen gevolgen voor andere witte mensen. Er zal niet van hen worden verlangd zich van mij te distantiëren, net zo min als van witte mensen wordt gevraagd zich van de racisten te distantiëren. Het is ons voorrecht niet als groep te worden gezien maar als individu.
Maar terwijl witte mensen zich niet voor witte mensen hoeven te verontschuldigen, heeft alles wat antiracisten doen, wit of zwart, wel gevolgen, maar dan uitsluitend voor zwarte mensen. Alles wat (vooral zwarte) antiracisten doen ligt onder een vergrootglas. Wat zeg ik? Onder een microscoop! En als het allemaal voorbij is, en er een witte antiracist uit zijn of haar plaat is gegaan omdat dat ons privilege is, wie krijgen dan de consequenties te verwerken? Juist. Zwarte mensen. Ongeacht wie ze zijn. Het kan je buurman zijn die om zich problemen te besparen zegt dat ie niet zo’n problemen met Zwarte Piet heeft. Die kan op straat later die banaan naar zijn hoofd geslingerd krijgen. Of erger nog: een steen. Of thuis worden aangevallen.
Dit hele weekend zou een wake-up call voor alle witte mensen moeten zijn. Want ik wist al dat dit racisme er is, en dat het diep zit, en ik schrik evengoed nog. Opnieuw. Steeds weer. Kun je nagaan!
Zelf woon ik in Zaanstad. De stad van de nationale intocht waar het allemaal zo goed is gegaan, aldus burgemeester Hamming die zich de laatste dagen op de borst klopt. Waar heeft die man het over? Eerst die zogenaamde stadsdialogen die als mosterd na de maaltijd kwamen. De maaltijd zijnde: de beslissing kritiekloos de intocht binnen te halen. Ik heb van mensen die bij de demonstratie in het door hem bedachte vak aanwezig waren vernomen dat ze 90 procent authentiek racistische blackface Zwarte Pieten voorbij hebben zien komen. Dat is dus het resultaat van die geweldige dialoogavonden van Hamming waar niemand op af kwam. En nog presteert hij het in de uitzending van Pauw gisterenavond (met alleen wit volk aan tafel) te zeggen dat Zaanstad “heel veel bijeenkomsten” heeft georganiseerd. Daarvan heeft er maar een werkelijk plaatsgevonden. Dat zegt hij er even niet bij. Niets anders dan Zaans chauvinisme is het wat je hoort. Maar de Zaanstreek is al lang niet meer dat rode nest van verzet dat erbij wordt gesleept door deze burgemeester. Zaanstad heeft geen volksaard waar je je op kan beroepen. Wel is er een spiksplinternieuwe actiegroep, Zaankanters Tegen Racisme, die Jerry Afriyie uitnodigde voor een lezing. Deze werd wel goed bezocht. Ook lokale pro-pieters kwamen. Niet dat het hen op andere gedachten kon brengen, laat staan hun volgelingen, maar de gelegenheid was er. En dan het volgende. Hamming heeft het zo goed gedaan dat hij een veer in zijn reet van Grapperhaus gestoken krijgt. Ons kent ons, witte mensen, nietwaar? Chapeau, kerel! Gisterenavond bij Pauw vertelde Hamming tevreden: “Het was een kinderfeest zoals een kinderfeest moet zijn”. En even later hoe goed hij alles onder controle had: “Iedereen was in beeld, alle voor en tegenstanders, de extremen waren in beeld”. Ja, dat heb ik gemerkt. De avond ervoor probeerde zijn repressie-apparaat me al te pakken te krijgen. Goed gedaan hoor, het uitkijken naar bekende antiracisten. Goed gedaan, het etnisch profileren rond de Zaanse Schans. Goed gedaan, al die controle rond de intocht. Er was een politiemacht op de been zoals je die zelden ziet. Maar toch slaagden pro-piet agressievelingen erin bij de demonstratie tegen Zwarte Piet te komen en wist er iemand een steen te gooien. “We hadden alle extremen in beeld”? Geen smeris die de extremen ter (extreem-)rechterzijde een strobreed in de weg legde om over hekken te springen en dichtbij de zorgvuldig onder controle gehouden demonstratie tegen Zwarte Piet te komen om rottigheid uit te halen. Zo goed was iedereen in beeld. Ja, anti-racisten, die waren goed in beeld. En dat was exemplarisch voor de situatie in het hele land.
Racisten kregen vrij spel. De vreedzame demonstraties tegen Zwarte Piet dienen koste wat kost ontmoedigd te worden. Slagen de autoriteiten er niet zelf in, dan geven ze het racistisch tuig op straat de vrije hand, om vervolgens na afloop ‘beide zijden’ de schuld te geven van het verstoren van hun kinderfeestje dat geen kinderfeestje voor alle kinderen is maar een feest van apartheid. Dat feest van apartheid mag wat mij betreft inderdaad verstoord worden, net zo lang tot het racisme eruit is gesloopt. Het mag, nee moet zelfs, verstoord worden: door antiracistische geluiden. Elk jaar weer. Zolang zwarte mensen, en met name ook hun kinderen in Sinterklaastijd, elke dag van het jaar met racisme worden geconfronteerd, en witte mensen (doen alsof ze) hun eigen bevoorrechte positie niet zien is de confrontatie met hun eigen racisme de enige weg. En dat is niet extreem, dat is volkomen normaal en terecht.
En nu? Wat is het vervolg op dit weekend van ongekend racistisch geweld? Het geweld van de ‘blokkeerfriezen’ van vorig jaar werd gebagatelliseerd en goed gepraat. Nu worden vreedzame antiracisten uit alle macht haastig op een hoop gegooid met gewelddadige racisten als zijnde ‘twee extremen’. Welke Sinterklaas’cadeautjes’, welke racistische bananen, wachten zwarte mensen dit jaar nog meer? Moeten er eerst doden vallen omdat het leven van het ene kind meer waard is dan dat van het andere kind? Of zijn we aangeland op een keerpunt? Is dit de wake-up call?
Joke Kaviaar, 20 november 2018