IndyMedia - Vrij Media Centrum Nederland

Hier kun je discussieren over Occupy Amsterdam: wat is het en wat wordt het?.
Na de voor velen inspirerende opstanden of revoluties in het Midden Oosten en Noord Afrika, met name die in Tunesië en Egypte, begint op 17 september 2011 als reactie op de financiële crisis Occupy Wall Street (OWS) onder de leus: ‘wij zijn de 99%’. De weken erna spreiden de Occupy kampen zich uit over de hele VS maar ook over veel Europese landen. Op 15 oktober tijdens een wereldwijde solidariteitsdag met Occupy start ook Occupy Amsterdam op het Beursplein. Tijdens een demonstratieve bijeenkomst waar in de loop van de dag zo'n 1500 tot 2500 mensen aan deelnemen, worden de eerste tentjes neergezet. De dagen erna volgen er vele, binnen een week staat het plein helemaal vol. Ook in veel andere steden in Nederland worden Occupy kampen opgezet. Diverse Occupy websites en Occupy facebook pagina’s worden in werking gezet, waaronder een facebookgroep met meer dan 2700 mensen.

Zelf heb ik een aantal weken met regelmaat de Occupy facebookpagina aktief gevolgd en er deelgenomen aan discussies en ben betrokken geweest vanuit D4net bij het organiseren van 17 lezingen/workshops onder de naam Occupy College op het Beursplein. Inmiddels is het aanvankelijke enthousiasme bij mij wat bekoeld. Er is wel een minder zichtbaar deel van Occupy verenigt is 'artist in occupy' wat ik nog niet zo lang geleden ontdekt heb en mij erg interessant lijkt. Dit initiatief valt dan ook buiten de beschreven kritiek.

De opzet van Occupy is eenvoudig samengebracht in de leus: wij, de 99% tegenover de 1%. Door de fysieke aanwezigheid van een protestkamp komt een golf van bestaande onvrede aan de oppervlakte in sociale maar ook in de reguliere media. Ineens is het niet meer 'not done' om kritiek te hebben op het financiële systeem in haar totaliteit en op het kapitalisme als economisch politiek systeem. Het geeft aan dat er brede onvrede en ongerustheid in de maatschappij leven en dat de geloofwaardigheid van het systeem waarin we leven rap aan het inboeten is.

Er is een aantal kenmerkende zaken aan Occupy, zowel wat betreft de kampen als de facebookpagina's. Het is voor het eerst sinds heel lange tijd gelukt om een veel breder publiek en vooral ook jongeren te betrekken, maar ook opvallend veel mensen met een redelijk inkomen. Occupy lijkt de koepel waaronder iedereen met onvrede kan vallen. Het is geen organisatie maar meer een veroverde ruimte tot welke iedereen toegang heeft en waar ieder aan de daar gevoerde discussies, ideeën uitwisseling en activiteiten kan deelnemen. Een ruimte met een beperkt aantal uitgangspunten. Niet gericht op 'de politiek' maar op de mensen, het individu staat centraal, ieder telt mee, er zijn basisdemocratie en consensus, er zijn geen leiders of vertegenwoordigers. Politieke partijen en organisaties zijn als groepering uitgesloten. In die zin is Occupy een verfrissende, nieuwe, broodnodige beweging.

Occupy Amsterdam op het op Beursplein trekt al snel door haar ligging in centrum vlak bij het Centraal Station en de Dam ook veel zwervers en andere daklozen, sommige psychiatrische patiënten, alcoholisten. Dit zorgt de eerste twee weken voor een groot beheersbaarheidsprobleem van Occupy en een negatief beeld naar buiten. Na enkele weken lukt het deze problemen in te dammen, maar het is altijd moeilijk om een eenmaal ontstaan negatief beeld weer terug te draaien. Door de oplopende discussie over of je nu wel of niet bepaalde mensen op het kamp moet weigeren en of verwijderen, knapt een deel van de mensen af. Het probleem leidt er ook toe dat de energie vooral naar binnen wordt gericht in plaats van naar buiten.

Er zijn problemen met communicatie, organisatie en besluitvorming. Wat Beursplein betreft wordt alles besloten op de Algemene Vergadering die elke dag plaats vindt en die voor iedereen toegankelijk is. Daar worden ook zaken besproken die niet alleen direct praktische punten van het kamp betreffen. Probleem is dat het overgrote deel van de facebookpagina-bezoekers niet op het Beursplein komt en ook haar eigen discussies voert over hoe verder, initiatieven neemt en ervoor oproept. Het zorgt voor veel miscommunicatie, gekwetste gevoelens en het opstappen van mensen.
Wat ook opvalt dat zowel op facebook als in het kamp zelf relatief weinig ervaren activisten, mensen uit linkse actiegroepen, kritische intellectuelen en wetenschappers of NGO's actief zijn. Wel is er een relatief groot aantal mensen actief uit wat ik even voor het gemak ‘New Age bewegingen’ noem, en uit de hoek van het conspiracy-denken.
Complottheorieën zoals over of vanuit de Illuminati, Rozenkruisers, Niburu, David Icke, Zeitgeist, the Truth, Maya voorspellingen, etcetera, doen ook op het plein de ronde en vooral ook op de verschillende facebook pagina's. Het krijgt al gauw een religieus en sektarisch karakter. Het geloof de waarheid te zien en te onthullen. Positieve energiestromen ontwikkelen, positief denken als religie ter verdrijving van het kwaad en terugkeer naar de oorsprong van de mens; het bestaan van buitenaardse krachten of wezens, etcetera. Vaak wordt daarbij genoemd dat de mensheid naar een nieuw hoger bewustzijnsniveau gaat. Informatie wordt van Internet bij elkaar geplukt, vooral die informatie, die het eigen verhaal bevestigt. Bronnen worden niet genoemd of blijken dubieus, op zijn minst kun je zeggen dat er wel erg makkelijk en selectief met informatie omgesprongen wordt. Het komt ook etnocentrisch over. Het grootste deel van de mensheid is helemaal niet bezig met een nieuwe bewustzijnsfase maar met een directe strijd tot overleven of voor vrijheid. Het zijn de mensen die het meest slachtoffer zijn van de 1%.

Wat deze mensen in Occupy wel duidelijk maken is de behoefte aan spiritualiteit en het gebrek daaraan in de heersende cultuur. Dat de wijze van ons denken, het ontbreken van spiritualiteit, iets te maken heeft met hoe de maatschappij nu gevormd is. Men zoekt naar een positieve basis die leidt naar een andere, betere wereld. Er is iets voor te zeggen dat kapitalisme en socialisme twee loten zijn van dezelfde wortel. Misschien moeten we zoeken naar een andere wortel.
De vraag dringt zich op of een deel van Occupy niet vooral een witte en westerse beweging is die een 'zingevingscrisis' van de Westerse mens blootleggen.

We leven in een informatie-maatschappij, alles draait om informatie en propaganda, het beïnvloeden van mensen via informatie. Iedereen is tegenwoordig een zelfbenoemde deskundige. Met gratis software en eenvoudige middelen is een documentaire te maken, kun je een website beginnen waarop je allerlei flarden van informatie aan elkaar kunt koppelen en kun je daarmee waarheid construeren. Staten, groeperingen, zelf gecreëerde media en individuen, iedereen is ermee bezig. In een kort verhaal of een uurtje film krijg je de hele wereld verklaard. Het gaat er bij velen vaak in als zoete koek. Het is een informatieoorlog, een 'informatie wereldoorlog', die met alle middelen gestreden wordt en doodenge vormen kan aannemen. Hoe instabieler een systeem wordt en de gevoelens van onrust en onzekerheid toenemen hoe vatbaarder mensen ervoor worden. In wezen is Wilders met zijn benoeming van de Islam als grootse bedreiging, een vorm van het zelfde denken. De film Fitna is op dezelfde wijze en uit dezelfde motivatie gemaakt als veel filmpjes: vanuit een conspiracy-achtige achtergrond.
Klimaatverandering, de revolutie in Egypte, de anti-globaliseringsbeweging en zelfs Occupy worden gezien als een conspiracy. Op zijn minst wordt hier gesteld dat belangen van de 1% actief zijn.
Welk effect heeft al dit zoeken naar 'waarheid', het overal zien van samenzweringen en banden met 1%, op verzet tegen de huidige machtsverhoudingen en ontwikkeling van alternatieven? Is het conspiracy denken zelf niet een conspiracy? Een belangrijke discussie, omdat het conspiracy denken in combinatie met New Age stromingen een hele grote groep mensen lijkt aan te spreken die zich tegen het financiële systeem keren. Dat is misschien ook niet zo vreemd. Er is een gevoel van ongrijpbaarheid vande wereld een machteloosheidsgevoel door de complexiteit en grote van de wereld. Vroeger wist je alleen wat er in je straat gebeurde nu in relatief korte tijd krijgt iedereen nieuws van over de gehele wereld en probeert dat te bevatten. Door er een simpel verhaal van goed en kwaad van te maken wordt het weer grijpbaar.

De meer dan 200 jaar lang ontwikkelde kritiek op het kapitalisme, komt bij Occupy Amsterdam weinig aan bod evenmin als een diepergaande systeemkritiek zoals op basis van de wereld-systeemtheorie. Zelfs de in tijd, onderwerp en vorm van beweging dichterbij staande anti-globaliseringsbeweging ontbreekt. Er is nauwelijks aandacht voor de geschiedenis van politieke en sociale bewegingen. Occupy wordt niet geplaatst binnen een proces. In de jaren ’60, ‘70 is door vrouwenstrijd en strijd van 'zwarten' het besef gekomen dat er meerdere machtstegenstellingen ten grondslag liggen aan de wereld zoals die nu georganiseerd is: racisme, patriarchaat, het kapitaal. Evenzo is er de belangrijke machtstegenstelling Noord – Zuid. Je zou kunnen zeggen dat de 1% in het Noorden zit en de 99% voornamelijk in het Zuiden. Binnen Occupy worden deze zaken weinig bediscussieerd.

De schuld van de crisis wordt vooral gelegd bij het financiële systeem of specifieker, bij geld, banken en degenen die geld creëren. Deze groep schuldenaren wordt als een zeer beperkte groep voorgesteld waarbij vaak de Rothschild-familie wordt aangewezen. Het lijkt zo alsof een kleine groep mensen de hele wereld heeft uitgedacht en vormgegeven volgens een plan. Eigen dynamiek van een politiek economisch systeem en toeval lijken niet te bestaan. Het systeem, of de 1%, worden als een uniform blok voorgesteld zonder interne tegenstellingen. De 99% versus de 1% is een strijd van goed tegen kwaad.

In zekere zin is Occupy Amsterdam op dit moment als organisatie teveel een subcultuur, naar binnen gericht met het ontwikkelen van eigen omgangsvormen en gedragscodes. Bezig met een eindoplossing, het ideale model, en te weinig met strategie. Welke stap gaan we morgen nemen, hoe ontwikkelen we een strategie op langere termijn, wie zijn onze bondgenoten, hoe vormen we beweging met de politieke macht tot verandering. Iets wat volgens mij door Occupy in de VS meer gebeurt. In de VS worden meer eisen gesteld die pragmatisch zijn zoals de eis voor de scheiding van de politiek en het geld en een hervorming van het bankwezen. En bijvoorbeeld Occuppy Oakland plaatst zich veel meer binnen de historie van strijd vanuit arme gemeenschappen om sociale voorzieningen en arbeidsstrijd. Het was ook in de jaren '60 de geboorteplaats van de Black Panther beweging.
Hierbij dient wel opgemerkt dat de gevolgen van de crisis voor ons nog vooral dreigende toekomst zijn, terwijl de gevolgen in bijvoorbeeld Griekenland, Spanje en de VS al aan den lijve ondervonden wordt. Ook is de repressie daar veel sterker.

Het probleem waar bij Occupy Amsterdam nu al een paar weken, het is nu eind november, tegen aangelopen wordt is, hoe kwalitatief en kwantitatief een stap verder te zetten. Er zijn te weinig acties die verbreden, verdiepen of de macht uitdagen. Er wordt voornamelijk steeds weer naar het middel demonstratie gegrepen en dit is dodelijk. Waren er bij de start tussen de 1500 en 2500 mensen, de demonstratie naar de Nederlandse Bank de week erop telde er 850 en die daarna naar de Autoriteit Financiële Markten nog maar 200.

Het is te bewonderen dat het gelukt is om Occupy Amsterdam op Beursplein vol te houden. Van groot belang dat er ruimte is gecreëerd op eigen voorwaarden. Er zijn genoeg mensen aangestoken om verder te gaan. Een nieuwe groep mensen heeft ervaring opgedaan met directe democratie en de ervaring van zelforganisatie. Wat positief is aan de facebookpagina’s, is dat naast het creëren van een open ruimte voor discussie, veel mensen voor het eerst in contact komen met alternatieven die vaak al langer ontwikkeld worden, zoals permacultuur, alternatieve ruil- en geldsystemen. Dat is tot nu toe het grootste succes van Occupy in Nederland: een platform bieden waarop mensen nieuwe contacten leggen en uitwisseling plaats vindt. Het gevoel ergens onderdeel van te zijn.

De toekomst ligt meer in acties en initiatieven buiten de pleinen en niet alleen wat betreft de financiële sector maar ook bijvoorbeeld multinationale ondernemingen. Het gaat om een politiek economisch systeem (kapitalisme) met bijbehorende cultuur. En vooral ook invullen wat we onder gelijkheid verstaan. Wat niet vergeten moet worden dat naast Occupy ook populistisch en extreem rechts overal in opmars is en zich ook keert tegen de 'graaicultuur'. Occupy Amsterdam moet zich veel meer politiek gaan scherpen en linkse politiek nieuwe inhoud gaan geven. Weg van de verstikkende cultuur van pappen en nat houden, poldermodel en repressieve tolerantie.

De verschillende crises zullen de geloofwaardigheid van het systeem de komende jaren verder doen afnemen en voorzieningen afbreken. Er is dan ook alle reden om te denken dat we aan het begin van een beweging staan, een algemene ontwikkeling in de maatschappij die een ingrijpende systeem- en mentaliteitsverandering voorstaat, een verandering die ook mogelijk is en zeker noodzakelijk om te overleven. De politiek moet bevrijd worden, terugveroverd en democratie moet inhoud gegeven worden.
Occupy, of de 99% in haar algemeenheid, lijkt een goede mogelijkheid te bieden voor een algemene koepel voor verzet en alternatieven. Ook al is 'wij de 99%' een problematische en populistische leus.
Er is een grote motivatie, gedrevenheid en energie bij veel mensen om alternatieven op te zetten. De uitdaging is om die alternatieven vorm, 'levensvatbaarheid' en navolging te geven en dit gepaard te laten gaan met de opbouw van vormen van organisatie die een aanvallende politiek voeren om veranderingen af te dwingen. Misschien open deuren maar ik wil het toch even noemen. Het belang van de opbouw van een tegencultuur of voorcultuur. Kunst, het werken met beelden, creatieve teksten etcetera. Een uitdagende cultuurkritiek. Een kritische stroming van intellectuelen, wetenschappers, die uitblinken in het tonen van radicale visies. Organiseren van de werkende mensen op al die thema's waarop ze gepakt worden en gaan worden. De jongeren met al hun energie en idealen die het onmogelijke eisen. De idealistische doeners bezig met permacultuur, letssystemen, earthships en transitiontowns. En vooral hoe dit alles samen te smeden tot een kracht die een systeemverandering afdwingt.

Occupy Oakland 'The purpose of our gathering here is to plan actions, to mobilize real resistance, to defend ourselves from the economic and physical war that is being waged against our communities.'

Occupy London '..our voice unites across gender and race, across borders and continents as we call for equality and justice for all.'

Ed Hollants 1 december 2011
D4net
D4net is om een aantal van de hierboven beschreven redenen gestopt met de Occupy College en zoekt hoe nu op andere plekken en op ander wijze verder te kunnen met Occupy.