|
|  |
Angst voor commercialisering onderwijs
Kritische Studenten Utrecht - 28.03.2002 17:41
Het Onderwijs Evaluatie Rapport (OER) deed onderzoek naar de mening van studenten in Utrecht over de commercialisering van het universitair onderwijs. Hieronder de uitkomsten.
BRON:  http://www.oer.studver.uu.nl
Hoe commercieel is de Universiteit Utrecht? Er wordt de laatste tijd veel over gesproken en gediscussieerd. Kritische Studenten kreeg aandacht in de landelijke media en ook de rubriek Afzender in het U-blad vormde het toneel van een polemiek over commercialisering. Maar hoe denken de studenten van de Universiteit Utrecht hierover? Uit OER-onderzoek blijkt dat studenten vrezen voor de onafhankelijkheid van de universiteit als het bedrijfsleven teveel invloed krijgt. Toch zijn er ook studenten die dit proces juist wenselijk vinden. Een overgrote meerderheid vindt dat de universiteit in de eerste plaats gericht moet zijn op academische vorming. Het bedrijfsleven mag hier geen invloed op uitoefenen.
Het OER-onderzoek geeft een impressie van de angsten en wensen van studenten als het gaat om invloed van bedrijven op universiteiten. Bij dit onderzoek waren tweedejaars studenten van vijf opleidingen en een multidisciplinair vak van de Faculteit Letteren betrokken. Het gaat om de opleidingen Farmacie, Economie, Informatica, Engels, Godgeleerdheid en het vak Media&Cultuur. In de enquête die OER afgenomen heeft onder studenten, werd onder andere gevraagd hoe studenten de rol van bedrijven in de wetenschap zien, en of studenten denken dat de onafhankelijkheid van de universiteit in gevaar komt als het onderwijs meer marktgericht wordt. Een aantal studenten vond dat hier niet adequaat op geantwoord kon worden zonder meer achtergrondinformatie te hebben.
Gevaar voor generalisatie
Commercialisering op de universiteit, wat is dat eigenlijk? Betekent dat, dat er zich veel zichtbare reclame bevindt van bedrijven, zoals reclameborden en carrièrecorners? Of dat de universiteit onderzoeken aanneemt in opdracht van bedrijven? Betekent commercialisering dat bedrijven invloed hebben op het al dan niet openbaar maken van onderzoeksresultaten? Dat de inhoud van cursussen specifiek gericht is op bepaalde bedrijven? Of dat hoogleraren gesponsord worden door bedrijven? Commercie op de universiteit kan vele vormen aannemen. Het gevaar dat het begrip commercialisering gegeneraliseerd wordt is groot, juist doordat het begrip breed toegepast kan worden. Maar zolang de universiteit derde geldstromen aantrekt blijft de vraag bestaan welke tegenprestatie de universiteit daarvoor moet leveren.
Onafhankelijkheid in het geding
‘Door de privatisering van het hoger onderwijs komt de onafhankelijkheid van wetenschappelijk onderzoek en onderwijs in het geding.’ Dit stelt het programmaboekje voor het forum van Studium Generale en Kritische Studenten, dat op 31 januari jl. plaatsvond. Dit forum stelde de onafhankelijkheid van de Universiteit Utrecht ter discussie. Als gevolg van privatisering wordt het voor universiteiten mogelijk om nauwer samen te werken met het bedrijfsleven. Dit wekt onder studenten echter ook de angst op dat de universiteit niet alleen afhankelijk wordt van het bedrijfsleven, maar dat het bedrijfsleven ook invloed krijgt op de inhoud van het onderwijs. Een kleine meerderheid van 55 procent van de respondenten denkt dat de onafhankelijkheid van het wetenschappelijk onderwijs in gevaar komt als de universiteit marktgericht onderwijs gaat geven.
Gebruiker van kennis centraal?
De angst voor inmenging van het bedrijfsleven lijkt niet zomaar uit de lucht gegrepen. De minister van Economische Zaken mevr. A. Jorritsma pleitte op de opening van het academisch jaar voor verdere bevordering van de samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijfsleven. ‘We moeten de gebruiker van wetenschappelijke kennis meer centraal plaatsen om vraag en aanbod op de kennismarkt beter op elkaar te laten aansluiten.’ Iets meer dan de helft van alle respondenten vindt, dat de universiteit onafhankelijk moet zijn van de belangen van het bedrijfsleven. ‘Het kan nooit goed zijn dat bedrijven zich gaan bemoeien met onderwijs. Ik denk dat dit de inhoud van de lessen zal beïnvloeden’, aldus een student. Toch vindt een kwart van de ondervraagden dat de universiteit niet onafhankelijk hoeft te zijn van de belangen van het bedrijfsleven. Over de stelling dat afgestudeerden zich nuttiger maken in de maatschappij door inmenging van het bedrijfsleven zijn de meningen van studenten aardig verdeeld. Ongeveer eenderde vindt dat afgestudeerden zich niet nuttiger maken, 47 procent denkt van wel. Onder de ondervraagde opleidingen zijn het vooral studenten Informatica, Farmacie en Economie die denken dat afgestudeerden zich wel nuttiger maken door inmenging van het bedrijfsleven.
Geen eisen stellen
Wat verwachten studenten nu eigenlijk van de universiteit? Het blijkt dat 88 procent van de studenten vindt dat de universiteit in eerste instantie een plaats is voor academische vorming. Vooral studenten Godgeleerdheid denken daar eensgezind over. Daarnaast heeft de universiteit ook een maatschappelijke functie. De helft van de studenten vindt dat de maatschappelijke functie van de wetenschap groter moet worden. Deze mening heerst vooral onder studenten Farmacie, Informatica en het vak Media&Cultuur. De universiteit moet zich dus richten op academische vorming en op de maatschappelijke functie, maar mag zich daarbij niet laten leiden door het bedrijfsleven. ‘Het bedrijfsleven zou geen eisen aan universiteiten mogen stellen omdat ze sponsoren,’ aldus een student.
Aansluiting arbeidsmarkt
Een meerderheid van de studenten vindt dat het universitair onderwijs nauwer moet aansluiten op de vraag uit de arbeidsmarkt. Aan studenten werd gevraagd of ze vinden dat het universitair onderwijs meer moet opleiden voor een baan buiten de wetenschap dan voor een wetenschappelijke baan. Hierover verschillen de meningen sterk. Slechts 13 procent van de studenten vindt dat het onderwijs op hun opleiding meer gericht moet zijn op de wetenschap. Het percentage studenten dat vindt dat het onderwijs op hun opleiding meer gericht moet zijn op het bedrijfsleven is bijna drie keer zo groot. Het zijn vooral studenten Farmacie en Economie die hun onderwijs graag meer aangesloten zien op het bedrijfsleven. Een student denkt dat studenten een betere positie op de arbeidsmarkt krijgen als ze minder theorie krijgen en het onderwijs meer gericht is op het bedrijfsleven, bijvoorbeeld door stages te lopen.
Marktgericht of praktijkgericht?
Sommige studenten merken op dat de universiteit wel praktijkgerichter zou mogen werken. De vraag is echter, wat het verband is tussen praktijkgericht studeren en marktgericht studeren. ´Praktijkgericht´ is iets anders dan ´marktgericht´ en zoals eerder in dit artikel gemeld, zijn er de nodige geluiden tegen marktgerichtheid, uit angst dat daarmee de onafhankelijkheid van het wetenschappelijk onderwijs in gevaar komt. De angst bestaat dat marktgerichtheid ertoe leidt dat bedrijven invloed krijgen op de inhoud van het onderwijs. Met name derde geldstromen kunnen aanleiding zijn tot het aantrekken van docenten uit het bedrijfsleven. Hierover ontstond enige commotie op het forum van Studium Generale en Kritische Studenten. Rector magnificus Gispen ontkende dat dit een doorslaggevende reden kan zijn om een docent aan te stellen.
Nooit van gehoord
Wat onmiddellijk naar boven komt uit het onderzoek, is dat de meningen over commercialisering en onafhankelijkheid van de universiteit enorm uiteenlopen. Terwijl de groep Kritische Studenten protesteert tegen commercialisering, vindt een kwart van de ondervraagden dat de universiteit helemaal niet onafhankelijk hoeft te zijn van de belangen het bedrijfsleven. Hierover bestaat dus een groot meningsverschil. Echter, veel studenten hebben geen idee van het verschijnsel commercialisering op de universiteit. Maar liefst 70 procent van de ondervraagden was niet op de hoogte van de discussie over commercialisering. De studenten maken op dit moment geen grote vuist tegen commercialisering, maar in Utrecht is een kleine vuist groeiende.
 E-Mail: kritischestudenten@phys.uu.nl  Website: http://www.kritischestudenten.nl
|
| aanvullingen | | |
