|
|  |
Aangeboden: voorkennis
redactie BATTL.nl - 20.06.2002 23:37
Wellicht viel u op dat het NOS-journaal gisteren een onthulling bracht over illegale Amerikaanse steun aan UCK-rebellen die in Macedonië vorig jaar voor de nodige destabilisatie van de Balkan zorgden. In dit kader verwijzen wij u graag naar een artikel dat BATTL.nl-redacteur Barry Smit en Serge van Duijnhoven schreven in de Volkskrant van 4 augustus 2001. Het NRC Handelsblad en de Vlaamse krant De Standaard weigerden het omdat het ongeloofwaardig zou zijn. Oordeel nu zelf:
Perverser nog dan oorlog...
Door Barry Smit en Serge van Duijnhoven (4 augustus 2001)
Zoals in veel conflicten speelt zich ook in Macedonië meer af achter, dan voor de schermen. Op het eerste gezicht is op de Balkan wederom een eeuwenoude stammenstrijd opgelaaid. Aan het conflict liggen echter ook geheel andere kwesties ten grondslag, en het grote spel achter de strijd is in menig opzicht perverser dan de gewapende strijd zelf. De verschillende visies binnen de Westerse allianties zijn tekenend voor de botsing van Amerikaanse en Europese belangen. Dit conflict achter het conflict maakt een oplossing tot nu toe onmogelijk. En zolang Europa niet op eigen benen durft te staan, zullen de problemen alleen maar groter worden.
In Tetovo en omstreken heeft vorige week het UCK Macedoniers uit dorpen en woonwijken verdreven en hun huizen in brand gestoken. Dat gebeurde onder de neus van een passieve internationale troepenmacht. De Albanese extremisten werden niet scherp veroordeeld, maar de Amerikaanse vertegenwoordiger van de OVSE op de Balkan, James Pardew, wees juist naar de Macedonische regering en beweerde dat zij de etnische zuiveringen ´zelf had uitgelokt´ door niet in te gaan op de eisen van de guerilla´s. Terwijl de zuiveringen nog aan de gang waren, vloog Pardew naar Pristina in Kosovo om te onderhandelen met het UCK, en legde de resultaten vervolgens in Macedonië op het bord van de regering. Dit ging dwars tegen de gemaakte afspraak in dat alleen het vredesvoorstel van president Boris Trajkovski als basis voor onderhandelingen kon dienen. Pardew ondermijnde de legitimiteit van de democratische regering en promoveerde de rebellen - eerder door Navo secretaris-generaal Robertson nog omschreven als ´terrorists and murderous thugs´ - tot medebepalers van de Macedonische toekomst.
De Nederlandse pers en politiek leek in de demarche van Pardew niets opmerkelijks te zien. Deze krant schreef vrijdag 27 juli dat ´het Macedonische ministerie van Binnenlandse Zaken de spanning in het land verhoogde door een aanklacht wegens misdaden tegen de menselijkheid in te dienen tegen Ali Ahmeti, de politieke leider van de rebellen´. In België werd scherper gereageerd. De Vlaamse liberalen noemden de manoeuvres van Pardew ´dwaas, arrogant en te gek voor woorden´.
De bruuske werkwijze van Pardew is geen incident. Elke keer als de Macedonische situatie zich in een cruciale fase bevindt, gooien Amerikaanse gezanten olie op het vuur. Eind mei pleegde de Amerikaan Robert Frowick, Pardews voorganger, zonder mandaat van zijn opdrachtgever de OVSE en achter de rug van de Macedonische regering om, ook al overleg met leiders van de terroristen. Toen dit uitlekte moest Frowick hals over kop het land verlaten. Zowel Frowicks opdrachtgever de OVSE als Javier Solana haastten zich om de Einzelgang van de Amerikaan te veroordelen. Vermoedens als zou Frowick hebben gehandeld namens de CIA, die in 1999 direct betrokken is geweest bij het opleiden van Albanese manschappen van het UCK, konden ook vanuit Macedonië niet worden bevestigd.
Hoe het ook zij, voor de Macedoniërs zijn de westerse gezanten van de OVSE en de NAVO allang geen neutrale faktor meer. Beslissend voorval hierbij is dat de NAVO eind juni de zwaargewapende extremisten in Aracinovo te hulp schoot die - zoals destijds de Bosnische Serven boven Sarajevo - de hoofdstad dreigden te bestoken met mortieren en raketwerpers. Macedoniërs reageerden hun verbijstering af op het regeringsgebouw en president Boris Trajkovski moest via de achterdeur worden weggeloodst om niet te worden gelyncht. In plaats van Macedonië te redden van de ondergang, bracht de Navo het land op het randje van een volksrevolutie.
Nu Macedonië in de meest kritische fase is beland sinds haar bestaan, en de Albanese rebellen afdoende zijn bewapend voor een langdurige strijd, komen de verschillende politieke agenda´s van Europa en Amerika aan het licht. Naar buiten toe probeert het Westen krampachtig een eenheid te lijken, maar achter de schermen speelt zich een uiterst cynisch steekspel af dat de oorzaak is voor deze gespleten koers, en zelfs een van de diepere oorzaken voor de huidige escalatie van de strijd in Macedonie: een economisch belangenconflict tussen de VS en Europa.
Het gebied waarom nu gestreden wordt, ligt tussen de Adriatische Zee en de Zwarte Zee, en die laatste ligt weer een kleine 400 kilometer ten westen van de Kaspische Zee, een van ´s werelds belangrijkste oliewingebieden voor de toekomst. De landen in de regio zijn verenigd in het Black Sea Regional Energy Centre(BSREC). Dit orgaan heeft een pijpleidingroute voorgesteld om het zwarte goud van de Kaspische Zee via de Zwarte Zee naar het westen te transporteren. De route, in de oliewereld bekend als Crude Pipeline 7 van regio 5, loopt van het Bulgaarse Burgas via Skopje naar de Albanese havenstad Vlore. Het consortium dat met het BSREC inmiddels voorcontracten heeft getekend om de lijn te exploiteren is het AMBO-consortium, dat bestaat uit Anglo-Amerikaanse bedrijven als Chevron, BP-Amoco-ARCO, Texaco, en het bedrijf waarvan de Amerikaanse vice-president Dick Cheney tot vorig jaar voorzitter was: Halliburton Energy. De grote tegenspeler is het Europese Total-Fina-Elf, dat al veel activiteiten ontplooide in de Noord-Kaspische wingebieden. De economische potentie en het strategische belang van de corridor, dat tevens wordt gezien als de belangrijkste oostwest-as in de regio voor weg- en treinverkeer, glasvezelkabels en andere infrastuctuur, is enorm.
Om die belangen veilig te stellen is Washington volgens Michel Chossudovsky, economieprofessor aan de universiteit van Ottawa en auteur van het geruchtmakende essay ´America at war in Macedonia´, al jaren bezig een ´lappendeken van protectoraten´ te creëeren op de Balkan. Zijn betoog plaatst de onbesuisde diplomatie van Frowick en Pardew in een heel ander licht. Volgens de econoom hebben Amerika en Europa in Macedonië tegenstrijdige belangen. Europa is gebaat bij stabiliteit en daarom vooral een bondgenoot van Skopje. Amerika onderhoudt sinds 1999 sterke banden met de Albanezen binnen en buiten Albanië. Een bestendiging van de huidige grenzen van Macedonië is voor Washington veel minder gewenst dan een Albanees protectoraat in Kosovo en Noord-Macedonië. Amerikaanse bedrijven die geïnvesteerd hebben in de route, zullen in zo´n gebied Europese concurrenten gemakkelijk het nakijken kunnen geven. Maar ook op militair gebied botsen de belangen. Als landen in de regio sterke banden krijgen met de EU, zullen de Amerikaanse bedrijven het nakijken hebben als het gaat om de orders voor defensie-materiaal voor de verouderde legers in de regio.
Het spel om de economische belangen dat achter de schermen wordt gespeeld, maakt de uitkomst van de huidige crisis onvoorspelbaar. De Macedonische regering krijgt de kans niet een tactiek toe te passen van politieke dialoog met de bevolking en het militair verpletteren van de rebellen, zoals die eerder in de Servische Presjevo-vallei haar vruchten afwierp. Of het lot van het land werkelijk is bezegeld hangt af van de politieke wil van de EU-landen om alsnog in het geweer te komen tegen verdere ontbinding van de Macedonische staat. Als het aan de schalkse manoeuvres van Frowick en Pardew, of aan het ´pappen en nathouden´ van Javier Solana over wordt gelaten, valt het ergste te vrezen. In plaats van af te wachten tot de catastrofe zich voltrekt zoals in Bosnië, zou de EU in Macedonië een aanleiding moeten zien om eindelijk eens het Euroleger uit de couveuse te tillen. Met redelijk beperkte middelen zou een Europese troepenmacht het gewapende extremisme in Macedonië een halt toe kunnen roepen, en de vrede en stabiliteit in Europa een kapitale dienst bewijzen. Als de EU verlamd blijft toezien, zal Brussel later alsnog te hulp moeten schieten wanneer ook de gebouwen zijn verwoest die nu nog overeind staan. Zo is het gegaan in de Krajina en de Baranja, in Bosnie en Hercegowina, in Servië en Kosovo.
Na drieenvijftig jaren van horigheid zouden de Europeanen maar eens moeten bewijzen dat ze op eigen benen kunnen staan. Sinds de val van de muur is vrede in Europa niet altijd meer een gedeeld transatlantisch belang, getuige het cynische steekspel dat zich heden ten dage afspeelt in de arena van de ´diepe Balkan´.
***
Uiteraard staat dit stuk ook al maanden te lezen in het Balkan Dossier van Battl.nl.
Ook benieuwd wat er over enkele maanden als nieuws gebracht gaat worden? Kom dan weer eens langs op  http://battl.nl!
Met vriendelijke groet,
DE REDACTIE
 E-Mail: doofpot@battl.nl  Website: http://battl.nl
|
| Lees meer over: europa | | aanvullingen | | | Interessant ... maar is EU beter dan de VS? | EU watch - 21.06.2002 08:43
Interesant artikel. Maar de conclusie over de EU roept vragen op. Zijn de EU niet net zo goed imperialistische kapitalisten als de VS (zij het op het ogenblik met minder wapens)?
| | Well | VaagTeken - 21.06.2002 09:07
Well EU watch. DAt misschien wel. Maar wij hebben daar nog altijd liever stabiliteit en democratie, dan ene verscheurde bevolking die in ellende leven omdat dat de VS toevallig beter uitkomt.
| |
| aanvullingen | |
