Een alternatieve Europese Grondwet
Oscar ten Houten - 27.08.2003 12:56
Aanstaande oktober zal de ontwerp Grondwet van de Europese Conventie ter tafel komen op de EU top in Rome. Maar het is nog lang niet zeker of hij ook in deze vorm zal worden aangenomen. Ieder land heeft er wel iets op aan te merken. Niemand is tevreden.
In de aanloop naar de presentatie van het ontwerp, afgelopen voorjaar, hebben de Engelsen hun best gedaan om elk ambitieus streven in de richting van federalisme te blokkeren. Spanje heeft gedreigd met een veto als haar relatief veel te grote invloed in de stemverhoudingen wordt teruggedraaid. In Italië is een discussie losgebarsten over het feit dat God, en de ‘christelijke wortels’ van Europa niet in het stuk genoemd worden. De kleine landen hebben de angst geuit dat ze in het nieuwe Europa door de grote landen zullen worden ondergesneeuwd. Kortom: de eenheid van Europa die men met de Grondwet wil bezegelen is ver te zoeken. Er is niemand die redeneert vanuit het Europese algemeen belang, nee: ieder land probeert koste wat het kost zijn eigen belangen in het document te laten doorklinken, met als resultaat dat er een ontwerp uitgekomen is dat kant noch wal raakt. Europa lijkt voort te borduren op de ondoorzichtige, weinig democratische structuur die het nu is. Ze meent met haar gemeenschappelijke munt en nieuwe Grondwet wel méér te zijn dan een simpele verdragsorganisatie, maar ze heeft niet het lef om de sprong te wagen richting werkelijke politieke integratie. Daarvoor zijn de oude nationalismes kennelijk nog steeds te diep geworteld. En dat terwijl iedereen het er bij voorbaat over eens was dat er met de uitbreiding van de EU komend jaar een fundamentele koerswijziging gemaakt moest worden, wil men een Unie van 25 staten bestuurbaar houden.
Weinig lijkt ervan terecht te zijn gekomen. Het voorstel van de Conventie Giscard is een lang, saai en waterig compromis. Veel zaken heeft men niet eens op dit moment aan de orde willen stellen, maar uitgesteld tot 2009. Tot die tijd en waarschijnlijk ook daarna krijgen we een Unie die voor de burger even onbegrijpelijk is als nu. Op sommige beleidsterreinen wordt het veto-recht afgeschaft, maar niet op alle. Voor beslissingen op die gebieden zijn in de Raad ‘dubbele meerderheden’ vereist: een meerderheid van de stemmen, mits de leden ook zestig procent van de Europese burgers vertegenwoordigen, en daarnaast is er op gevoelige gebieden een ‘extra gekwalificeerde meerderheid’ van tweederde van het aantal raadsleden vereist. De Commissie wordt hervormd, maar is er in substantie ook alleen onduidelijker op geworden: naast de vaste commissarissen komen er nu roulerende commissarissen, zonder stemrecht. Het Europees Parlement krijgt wel iets meer macht, maar niet genoeg om ook echt een rol te spelen. De President wordt niet gekozen door het volk, maar benoemd door de Raad. En zo zijn er nog meer voorbeelden te noemen van hoe het ‘Nieuwe Europa’ er uit komt te zien.
Maar het ergste is misschien nog wel dat de burgers er helemaal niet bij betrokken worden. Men doet in Brussel geen enkele moeite om de mensen erop attent te maken dat het over hun toekomst gaat, en men laat na om de mensen te vragen wat ze er zelf van vinden, om hun interesse op te wekken. Waarschijnlijk wordt straks in Rome nog een paar compromissen beklonken, zodat ieder land tenminste een deel van eigen visies terugziet en daarna krijgen wij als volk het eindprodukt, dat in onze naam geschreven is, in de maag gesplitst, zonder referendum uiteraard. Want het precaire evenwicht tussen de belangen van de nationale staten is blijkbaar veel te belangrijk om aan de burgers voor te leggen.
En toch, het zijn de burgers die Europa maken, niet de nationale regeringen die bij de volgende verkiezingen worden weggestemd. Het zijn dus ook de burgers die betrokken dienen te worden bij hun eigen politieke lotsbepaling. Om die reden hebben Merien ten Houten, John Morijn en ikzelf een alternatieve Europese Grondwet opgesteld, waarmee we een discussie los willen maken over de Grondwet die binnenkort aan ons allen zal worden opgedrongen. Met dit alternatief willen we laten zien dat het allemaal duidelijker, democratischer, beknopter en mooier kan. Onze Grondwet is geschreven vanuit Europees perspectief, zonder rekening te houden met enig nationaal belang. Het omvat, in slechts 22 artikelen, alles dat van belang is voor een goede, doeltreffende en doorzichtige werking van een sociaal en liberaal Europa.
We staan aan de vooravond van een historisch moment, waarop vorm gegeven zal worden aan hoe Europa er in de toekomst uit zal zien. Maar het mankeert de leiders van ons continent aan ambitie en aan openheid, waardoor het gevaar bestaat dat we nog vele jaren vast zullen zitten aan een stuurloos en machteloos bureaucratisch monster. Met onze alternatieve Grondwet willen we mensen aansporen zich meer te interesseren voor de Europese politiek, omdat steeds meer beslissingen niet meer in de openbaarheid van nationale parlementen genomen worden, maar ergens binnenskamers in Brussel, zonder werkelijke democratische controle.
Ons alternatief is te vinden op  http://www.pceu.org.
 E-Mail: oscar@pceu.org
|
