|
|  |
NSF en leider(s) in aantocht?
Kees - 25.11.2003 22:26
Volgens een artikel op de website oneworld.nl worden er voorbereidingen getroffen voor een Nederlands Sociaal Forum. Met duidelijke leiders.
Op de website Oneworld.nl is een artikel verschenen dat in beperkte kring stof heeft doen opwaaien. Het artikel is geschreven naar aanleiding van het European Social Forum in Parijs. De schrijver van het artikel heeft verschillende vertegenwoordigers van Nederlandse organisaties gevraagd of er nu ook een Nederlands Sociaal Forum zou moeten komen. Het stuk is te vinden op de www.oneworld.nl en onderaan de reactie erop op globalinfo:  http://www.globalinfo.nl/article/articleview/270/1/1/
De conclusie van de schrijver is dat komend jaar "zo goed als zeker" het Nederlands Sociaal Forum (NSF) wordt opgericht. Op het ESF zouden daarvoor besprekingen plaatsgevonden hebben. Vervolgens wordt een aantal vertegenwoordigers van Nederlandse organisaties geciteerd die allemaal enthousiast zijn (op één na, ondergetekende). Op het stuk valt echter flink wat af te dingen.
Ten eerste is niet altijd helemaal duidelijk wie nu welke conclusies trekt, en kun je je afvragen of deze niet een typisch geval zijn van wat de journalist graag wilde horen
onthullend
Maar daarnaast is het best onthullend wat er staat. Allereerst wordt geconstateerd dat het doel van een NSF zou zijn om "één Nederlandse beweging" te vormen. Want "Nederland kent op dit moment geen nationale overkoepelende beweging". Het is de schrijver ontgaan dat dat nergens op de wereld binnen de globaliseringsnetwerken het geval is. Het interessante van die netwerken is juist dat het niet een netjes en hierarchisch geleid geheel is. Ook in Parijs vlogen allerlei groepen elkaar in discussies (en soms zelfs letterlijk) in de haren. Bovendien zijn er heel wat mensen die de kriebels krijgen bij droombeelden over één beweging.
Wat niet verlet laat dat het rondom de globaliseringthematiek tamelijk rustig blijft in Nederland (evenals in naburige landen, zoals Duitsland, Scandinavië, Zwitserland, Oostenrijk of het minder naburige Japan?). Om verschillende redenen heeft de politieke dijkdoorbraak van de afgelopen jaren Nederland tamelijk links laten liggen. Interessant wordt het als in het artikel mensen mogen uitleggen hoe dat komt. Alleen Olivier Hoedeman wijst meteen op de rol van het poldermodel. Bertram Zagema (Novib, voorheen Milieuedefensie) gooit het op een etnisch element: Hollandse nuchterheid. Vervolgens komt de aap uit de mouw: er zijn geen echte ("duidelijke") leiders. Volgens Zagema zou er zelfs behoefte bestaan aan één leider. Die zou door de media uitverkoren moeten worden, maar omdat die "het onvoldoende oppikken" komt dat er niet van. Het artikel sluit af met een paar willekeurig gekozen zaken die Nederland of de EU fout doet maar die (door die nare media) niet genoeg mensen weten. Zoals, een bekend novib-thema, het feit dat de EU zijn landbouwmarkt afschermt. En als laatste: dat wapenproducenten zich niet aan etische regels houden.
antwoord gegeven
Toch vind je als je goed leest in dit artikel wel het antwoord op de vraag waarom in Nederland de anti-kapitalistische revolutie niet zon vaart wil nemen. Als organisaties in Nederland hun strategie laten bepalen door dit soort simplistische analyses, kunnen we misschien beter hopen dat de broeikasgassen hier hun werk doen.
Het is zo klaar als een klontje dat het Nederlandse systeem van pappen en nathouden, ook wel poldermodel genaamd, de voornaamste oorzaak is van de politieke malaise. Maar dit poldermodel is geen door god of de natuur neergeplant systeem. Het wordt actief gevormd en in standgehouden door de "sociale partners". En hoewel organisaties als Novib en Milieudefensie (en al die grote organisaties en partijen die nu ook in Keer het Tij zijn gaan zitten) soms best goed werk doen, hebben ze ook enorm mee zitten polderen de afgelopen jaren en zijn ze medeverantwoordelijk voor dat systeem. Dat is uiteraard hun goed recht, maar dat kost hen vervolgens wel een flink paar plaatsen in de rangorde binnen de globaliseringsnetwerken. Want het zijn juist de organisaties en mensen die voorstander zijn van drastische veranderingen in de rijke wereld, en die daarvoor lijf en leden gewaagd hebben, die voor de doorbraak hebben gezorgd. Zij zijn het ook die inhoudelijke campagnes vormen en uitvoeren die de huidige problemen werkelijk aanpakken: actief verzet tegen multinationals bijvoorbeeld die je water proberen in te pikken of je landbouwzaad patenteren of je gentech voor voedsel in de maag proberen te splitsen. De globaliserings"beweging" bestaat simpelweg uit dat soort campagnes en als organisaties besluiten daaraan deel te nemen, bloeien ze op en anders niet. Dat is in Nederland niet anders.
Een mooi voorbeeld in Nederland is de vakbeweging. In de hele wereld hebben vakbonden de strijdbijl opgenomen tegen privatisering en deregulering en zij vormen een belangrijke pijler van de globaliseringscampagnes. Maar de vakbeweging in Nederland is op zijn best muisstil gebleven (de term moet gebruikt worden omdat in de praktijk in veel gevallen zelfs aangeraden wordt om vóór privatisering te kiezen). De FNV heeft zojuist een ingrijpend nieuw polderakkoord gesloten en is tegelijkertijd de belangrijkste partner van Keer het Tij. Misschien is het wel begrijpelijk dat velen zich daarom afvragen of die groep wel het voortouw zou moeten nemen bij het organiseren van een NSF.
Terwijl de grote civiele polderorganisaties (GCPs?) het volstrekt af laten weten als het gaat om het ondersteunen van de praktische campagnes voor radicale verandering die de internationale globaliseringsnetwerken vormen, staan ze te springen als het gaat om het leiden van grootschalige babbelevenementen als het WSF, ESF of nu dan NSF. Dat geeft te denken. Het wekt het vermoeden dat ze vooral het spektakel interessant vinden en de massale aantrekkingskracht die dat heeft op een jong publiek dat ze anders niet kunnen bereiken. Om diezelfde reden bestaat er ook uit meer commerciële hoek (uitgeverijen, media, bedrijven, je kunt je trouwens afvragen in hoeverre grote ngos niet commercieel zijn) voortdurend belangstelling om aan te haken bij het globaliseringsgebeuren.
Wat ook niet in het stuk aangekaart wordt, is dat lang niet alle ervaringen met Nationale (of regionale) Sociale forums even positief zijn. Er bestaat groeiende kritiek op het eenzijdige en massale karakter ervan. Daarnaast blijkt dat kapitaalkrachtige ngos met veel te gematigde en hervormingsgezinde standpunten er de agenda bepalen en allerlei dogmatische marxistische groepen het feest completeren met rode vendelzwaaierij en het manipuleren van discussies. Er zijn Nationale Sociale Forums geweest die veel energie gekost hebben, en nauwelijks wat hebben opgeleverd, of een hoop ruzie.
Natuurlijk kan het ook veel goeds opleveren, en is het altijd de moeite waard om een stap naar voren te overwegen. Het is ook hard nodig dat er structuren ontwikkeld worden die tegemoetkomen aan de groeiende maatschappelijke belangstelling voor de hele thematiek. Het is alleen tevens de moeite waard om daarbij te letten op behoud van inhoud en diversiteit en vooral: radicaliteit. Want anders raken we terug in het hemeltergende pre-Seattle tijdperk van de jaren negentig, toen de mfos, grote ngos en vakbonden in Nederland de poldertafels platvergaderden en hun duidelijke leiders ons verzekerden dat het allemaal wel goed zou komen (onder andere omdat de Nederlandse regering zo zijn best deed). Massale bewegingen kunnen daarom beter de tijd krijgen om zich te ontwikkelen op basis van inhoudelijke speerpunten, daadwerkelijke acties en goede analyses, dan zo snel mogelijk aan te haken op de waan van de dag. En dat ontwikkelen is geen kwestie van leiders of meewerkende media, maar van hard werken en duidelijke keuzes waarbij af en toe een paar vergaderstoelen en andere schepen aan de barricades opgeofferd moeten worden.
Een van de eerste maatregelen die op de agenda van een NSF, zou moeten staan, zou overigens een verbod op de draaideur moeten zijn. Geen land ter wereld waarschijnlijk bezit een dermate gesmeerd systeem van revolving doors dan Nederland. Het is een van de aandrijfassen van het poldermodel en onze voormalige minister-president is er het voorlopige boegbeeld van (van vakbondleider naar premier naar commissaris van Shell en ING, maar dat noemen we hier geen corruptie). Je zal zo iemand maar als leider hebben! Moeiteloos en zonder dat er moeilijk over gedaan wordt, schuift men in Nederland voortdurend door van de ene ngo naar de grotere ngo naar ministerie en bedrijfsleven. En soms weer terug of de andere richting uit. Het levert een incestueus en muf nest op, geen voedingsbodem voor een weelderige perk strijdlustige organisaties.
op de rails
Wat het artikel op Oneworld vergeet te vermelden is dat de campagnes ook in Nederland voor een groot deel gewoon op de rails staan en voor het oprapen liggen. Verzetten tegen uitverkoop van diensten? Sluit je aan bij de GATS-campagne ( http://www.gats.nl). Verzet tegen privatisering van water all over the world? Kijk eens bij CEO en TNI ( http://www.corporateeurope.org). En vergeet niet de Nederlandse ING te bestoken vanwege hun rol bij de waterroof in Cochabamba (zie: http://www.xs4all.nl/~arnaria/water). Sinds 1999 wordt er gewerkt aan een, wereldwijd tamelijk uniek, project om fundamentele economische alternatieven te formuleren. Zie http://www.globalternatives.nl En wil je je ei kwijt over waar het met de globaliseringscampagnes heen zou moeten, dan staat daarvoor onder andere de website http://www.globalinfo.nl ter beschikking. Op zoek naar een Nederlandse pendant van de zo populaire Franse boerenbeweging? Neem eens een kijkje bij Platform ABC ( http://www.aardeboerconsument.nl) Om maar wat voorbeelden te noemen waar mijn eigen clup XminY Solidariteitsfonds bij betrokken is. Er zijn er nog veel meer (koken bij de volgende top? Rampenplan!; helpen bij alternatieve mediavoorziening? Indymedia.nl)en ze kunnen overal actieve steun goed gebruiken.
Er valt nog wel wat meer op te merken op de kortebocht bevindingen in het artikel. Zo is het een dooddoener dat de media de boel laten liggen. Geen wonder, het zijn zelf multinationals. De taak van activisten is nu juist om de ontbrekende informatie te pushen en te produceren. Dat gebeurt min of meer vanzelf als je effectieve radicale campagnes organiseert. Die oefenen immers druk uit op de media om erover te gaan schrijven en leveren eigen informatie(kanalen) op.
"Duidelijke leiders" zijn vaak eerder een belemmering dan stimulans voor bewegingen en in de meeste gevallen ontbreken ze binnen succesvolle globaliseringscampagnes. Goede woordvoerders is een ander verhaal, al worden ook die met de nodige voorbehoud bekeken door de achterban van de organisaties waar ze voor spreken. Veel doorslaggevender voor de ontwikkeling van inmiddels beroemde organisaties als de landloze boeren in Brazilie (MST), de Zapatistas in Chiapas, of de Confédération Paysanne in Frankrijk, was dat ze te werk zijn gegaan met een model dat mensen het heft in handen gaf om zélf hun problemen op te lossen en actief deel te nemen aan het veranderingsproces. Mensen uit de achterban van die organisaties zijn over het algemeen prima in staat om zelf uit te leggen waar ze voor strijden en wat het probleem is, veel beter dan de tientjesleden van organisaties in Nederland die de clubbladen niet eens meer uit de wikkels blijken te halen.
Misschien is het een beetje flauw maar ik kon het niet laten om mijn reactie op het artikel af te sluiten door deze bal waar het stuk mee besluit in het open doel te trappen: Een béétje andersglobalist vindt niet dat wapenproducenten zich aan etische regels moeten houden en niet mogen leveren aan conflictgebieden. Dat vinden leiders van tegen het bedrijfsleven aanschurkende ngos. Een béétje andersglobalist vindt dat wapenproducenten überhaupt geen bestaansrecht hebben en zal er alles aan doen om ze het werken onmogelijk te maken.
Kees Hudig
|
| Lees meer over: globalisering | | aanvullingen | | | Grote leider? | activist - 26.11.2003 17:42
Kees schrijft hieboven:
"En hoewel organisaties als Novib en Milieudefensie hebben ze ook enorm mee zitten polderen de afgelopen jaren en zijn ze medeverantwoordelijk voor dat systeem. Dat is uiteraard hun goed recht, maar dat kost hen vervolgens wel een flink paar plaatsen in de rangorde binnen de globaliseringsnetwerken".
Wie bepaald deze rangorde binnen de globaliseringsbeweging? Leider Kees soms?
| | ironie | kees - 26.11.2003 19:59
wel eens van (lichte) ironie gehoord?
| | Vergadering over Nederlands Sociaal Forum | Platform Keer het Tij - 27.11.2003 17:52
Platform Keer het Tij organiseert op zondag 7 december een vergadering waar gesproken wordt over nieuwe acties in 2004. Een van de voorstellen is om samen met andere partners een grote conferentie te organiseren in het najaar van 2004; een Nederlands Sociaal Forum. Zie ook:
http://www.indymedia.nl/nl/2003/11/15728.shtml
| | Tegen de verkettering | Bertram Zagema - 06.12.2003 09:36
‘Een typisch geval van wat de journalist graag wilde horen’, zo interpreteert Kees Hudig het artikel over een mogelijk Nederlands Sociaal Forum. Dat geldt zeker voor de opmerkingen over het vermeende gemis in de Nederlandse globaliseringsbeweging aan ‘leiders’ die mij in de mond worden gelegd. Hierover denk ik niet anders dan Hudig, Ernsten en Hoetmer. ‘De beweging’, en dat geldt zeker ook voor de Sociale Fora, is per definitie pluriform en wordt gevormd door de mensen en organisaties die erin actief zijn. ‘Maar zou het niet helpen als er iemand bovenuit zou steken,’ drong die journalist aan. ‘Tja, zo iemand als José Bové weet wel de aandacht van de media te trekken, dat is best nuttig,’ meer heb ik er niet over gezegd. Om dan te concluderen dat ik kennelijk denk dat er één leider zou moeten komen, zoals Hudig doorinterpreteert, alsjeblieft niet. Maar laten we er niet te moeilijk over doen.
Vervelender dan dit misverstand vind ik de manier waarop Hudig de ‘politieke malaise’ in Nederland wijt aan wat hij noemt de ‘Grote Civiele Polderorganisaties’, zoals Novib en Milieudefensie. Die doen soms best goed werk maar zijn met hun gepolder ‘medeverantwoordelijk voor het systeem’ dat kennelijk de dynamiek uit de beweging haalt. Helaas maakt Hudig echter niet duidelijk wat die dynamiek nu op gang zou kunnen helpen.
Hij schijnt de ervaring te hebben dat de massa’s vanzelf naar je toe stromen als je je maar radicaal en onverzoenlijk opstelt tegenover je tegenstanders, zonder te vervallen in ‘polderen’. Hardop bepleiten (zoals Novib doet) dat wapenproducenten niet mogen leveren aan conflictgebieden, is ‘aanschurken tegen het bedrijfsleven.’ Hudig weet hoe het moet: ‘Een béétje andersglobalist vindt dat wapenproducenten überhaupt geen bestaansrecht hebben en zal er alles aan doen om ze het werken onmogelijk te maken.’ Maar kent hij een beter middel om wapenproducenten de handel met conflictgebieden onmogelijk te maken dan door een bindend internationaal verdrag?
‘Ontbrekende informatie produceren en pushen,’ noemt Hudig een belangrijke strategie. Daar zullen we het allemaal over eens zijn, het is de basis van al ons werk, van de ‘polderaars’ tot de verklaarde ‘anti-polderaars.’ ‘Effectieve radicale campagnes,’ is dat het onderscheidende? Welke van de twee bijvoeglijke voornaamwoorden moet ik benadrukken als ik die woorden uitspreek, en wanneer kwalificeert een campagne als ‘effectief’ en/of ‘radicaal’? Hudig noemt gelukkig een aantal voorbeelden van acties die op de rails staan die er kennelijk wel toe doen, zoals over GATS en over water – maar verzwijgt daarbij wonderlijk genoeg de acties van Milieudefensie over die onderwerpen.
‘Doorslaggevend voor de ontwikkeling van inmiddels beroemde organisaties’ als de Braziliaanse landlozen, de Mexicaanse Zapatistas en de Frans boeren is dat ze ‘mensen het heft in handen geven om zélf hun problemen op te lossen.’ Dat zal best, maar welke les houdt dat in voor de beweging in Nederland? Het gaat er in Nederland veel eerder om een solidariteitsbeweging op te bouwen, die zich vooral druk maakt over de problemen van anderen, elders – problemen die de Nederlanders zelf (nog?) niet zo ondergaan. Dat maakt het heel wat moeilijker om de mensen erbij te betrekken dan in de bergen van Chiapas of zelfs op het Franse platteland. Ook de door Hudig bejubelde acties tegen waterprivatisering gaan niet om de problemen van mensen in Nederland.
Ik word er niet veel wijzer van. Liever sluit ik me aan bij de visie van Christian Ernsten en Ralph Hoetmer die een pluriforme beweging schetsen waaraan zeer verschillende organisaties ieder op hun eigen manier bijdragen. De beweging is gebaat bij een verscheidenheid aan strategieën, van onderzoek, publiekscampagnes, lobby en directe actie tot het aandragen van alternatieven. Ik geloof ook dat er reden is voor voorzichtig optimisme over de globaliseringsdiscussie en de globaliseringsbeweging in Nederland en dat een Sociaal Forum daarin een interessante rol zou kunnen spelen.
| |
| aanvullingen | |
