Impressie pro-formazitting
Astrid Essed - 24.02.2006 04:49
Opvallend aan de berichtgeving door de media tav de Libische verdachte van de Schipholbrand was, naast de al dan niet tendentieuze opsomming van de feiten, een volkomen gebrek aan aandacht voor de humanitaire aspecten van zijn detentie. Daarom acht ik het van belang,bij dezen de mens achter de verdachte nader te belichten
De mens achter de verdachte
Impressie van een pro-formazitting
Geachte lezers,
Zoals u op de TV gezien en in de kranten gelezen zult hebben, is er in ruime mate aandacht besteed aan de pro-formazitting dd 17-2 betr de Libische man, die door Justitie als hoofdverantwoordelijke is aangemerkt voor de dood van de 11 bij de Schipholbrand omgekomen slachtoffers
Er is tevens aandacht besteed aan zowel de zienswijze van het Openbaar Ministerie als die van de advocaat, maar het belangrijkste, namelijk de verdachte zelf, heeft relatief weinig aandacht gehad
Aangezien mi te weinig is belicht, dat deze man zelf in ernstige mate slachtoffer is en althans tot voor kort in beperkingen [verbod op contact met de buitenwereld tijdens het voorarrest] verkeerde en al evenmin het tussentijdse bericht van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid nader is belicht, wil ik u een korte impressie geven van de pro-formazitting, die ik heb bijgewoond met de u uiteraard bekende Joke Kaviaar [zie www.jokekaviaar.nl]
Impressie van een pro-formazitting:
Op een oproep van de Belangenorganisatie voor Gedetineerden Eorg [www.eorg.nl] en Stop Deportaties, om bij de pro-formazitting aanwezig te zijn en een protest te laten horen tegen het feit, dat Justitie de hoofdverantwoordelijkheid bij genoemde verdachte blijft leggen, ondanks de tussenrapportage van de Onderzoeksraad, waaruit het brandonveilige karakter van het afgebrande gedeelte van het cellencomplex Schiphol Oost is gebleken, vetrokken wij naar de zitting dd 17-2, die om kwart over negen 's morgens aanving in het Gerechtsgebouw Schiphol-Oost, gelegen naast enkele nog overgebleven detentiecellen, die door een metershoog hek werden afgeschermd
Opnieuw trof mij de intense verlatenheid van het weidelandschap en de zich uitstrekkende grijze lucht.
Een waar niemandsland
Het Gerechtsgebouw werd geflankeerd door twee politieauto's en een politiebusje, die waarschijnlijk als voorzorg stonden opgesteld in verband met eventuele demonstranten en manifestanten
Aangezien wij niemand anders zagen aankomen, besloten wij naar binnen te gaan, het gerechtsgebouw in
Voor en achter ons stond de in groten getale aanwezige Nederlandse en internationale pers te wachten
Bij de overlegging van onze tassen op de lopende band en onze loop door de kleine tunnelachtige ruimte, door mij gekscherend de ''terroristentunnel'' genoemd wordt, werd ons op vriendelijke, doch onmiskenbare wijze toegevoegd, dat het tonen van spandoeken in de rechtszaal verboden was
In alle eerlijkheid merkte Joke op, dat wij geen spandoeken bij ons droegen
Hetgeen echter de dames en heren controleurs uiteraard niet wisten, was, dat wij de nodige flyers bij ons gestoken hadden om deze, afhangende van de uitslag van de gerechtelijke uitspraak tot het al dan niet verlengen van het voorarrest, in de rechtszaal te tonen.
Rechtszitting:
Toen wij de rechtszaal binnenkwamen, was de vrijwel voltallige pers reeds aanwezig
Na enkele minuten gezeten te hebben, kwam de officier van Justitie, precies op tijd, de rechtszaal binnen
Een aantal minuten later arriveerde de advocaat van de verdachte, de heer Ketwaru
Binnenkomst verdachte:
Na niet al te lange tijd, die langer leek door de volkomen en gespannen stilte in de rechtszaal, ging een zijdeur open en kwam de man, die die ochtend terecht stond, binnen
Dienaangaande is het altijd weer interessant om kranteverslagen te lezen, omdat er weliswaar veelal een redelijk getrouw verslag wordt gemaakt van de feiten, al dan niet in tendentieuze zin gekleurd, maar dat er zelden wordt stilgestaan bij de lichaamstaal en de mogelijke gemoedsstemming van betrokkene, tenzij het een rechtszaak betreft, die ''bij grote delen van de samenleving'' hevige gevoelens opwekt, hetgeen hier, helaas, niet het geval is geweest
Op mij maakte de verdachte een uiterst deerniswekkende indruk
Niet alleen vanwege het bekende feiit van zijn ernstige derdegraadsverbranding, die hem gedeeltelijk voorovergebogen deed lopen, maar met name vanwege de grote verlatenheid, waarin hij letterlijk en figuurlijk moest verkeren
In de eerste plaats letterlijk, aangezien hij zeker gedurende een groot deel van zijn voorarrest in beperkingen had doorgebracht, hetgeen ik onacceptabel vind, wanneer iemand zo ernstig is verbrand en hoogstwaarschijnlijk wordt gekweld door traumatische ervaringen
Wanneer iemand bovendien de Nederlandse taal niet machtig is [er was een tolk die in het Arabisch vertaalde] en maar gedeeltelijk op de hoogte is van de werking van het Nederlandse rechtsstelsel
In de tweede plaats emotioneel, aangezien hij zeker in het begin van het voorarrest, niet alleen met ernstige verwondingen in het penitentiaire ziekenhuis in Scheveningen heeft gelegen, maar lange tijd in beperkingen heeft moeten verkeren [ben niet op de hoogte van het feit, of een en ander nog steeds het geval is], hetgeen met name tav iemand, die zo ernstig is verbrand en de nodige traumaverwerking doormaakt, mi onacceptabel is, met name omdat hij, vanwege zijn onbekendheid met de Nederlandse taal, evenmin met zijn bewakers kan praten
Nadat hij had plaatsgenomen naast de tolk, kwam ongeveer vijf minuten later, om half tien, de rechter binnen en de zitting was geopend
Het wachten was echter op de rechter, die pas om half tien, een kwartier later dan was aangekondigd, arriveerde
Rechtszitting:
Hoewel er nog geen sprake was van een inhoudelijke behandeling van de aanklacht, werd er wel in het kort reeds gerefereerd aan een aantal van belang zijnde inhoudelijke kanten betreffende de inbeschuldigingstelling door het Openbaar Ministerie
Het cruciale aspect in dezen was echter, of er al dan niet zou worden overgegaan tot opheffing van het voorarrest, hetgeen uiteraard niet impliceerde ontslag van rechtsvervolging, maar slechts het in tijdelijke vrijheid afwachten van het verloop van het proces
Een rol bij de toekenning van de opheffing van het voorarrest speelt uiteraard of er sprake is van een eventueel vluchtgevaar en of er geen sprake is van schending artikel 6, EVRM [betreffende het recht op een eerlijk proces]
Nadat de rechter een korte inleiding gegeven had, begeleid door het gezoem van de vertaling door de tolk [een geluid, dat uiteraard gedurende de gehele zitting hoorbaar was], werd het woord gegeven aan de Officier van Justitie
OM:
De Officier van Justitie opende haar betoog met het stellen van de strafklacht, die neerkwam op opzettelijke brandstichting door verdachte in zijn cel, waardoor hij verantwoordelijk zou zijn voor de 11 bij de Schipholbrand omgekomen slachtoffers
Tevens vroeg de Officier van Justitie aan de rechtbank om een voorlopige Tenlastelegging aanhouding DStrafzaak, hetgeen o.a. inhield verlenging van het voorarrest
Opvallend was, dat het OM haar stelling, dat hier sprake zou zijn van opzettelijke brandstichting, niet alleen in geen enkel opzicht onderbouwde, maar evenzeer het feit negeerde, dat tenminste zes getuigen hebben verklaard, dat de brand niet in de betreffende cel, maar op de gang is ontstaan
Tevens ging het OM geheel voorbij aan de reeds in de tussenrapportage van de Onderzoeksraad gedane verklaring, dat er sprake is geweest van een aantal brandgevaarlijke aspecten in het bewuste cellencomplex Schiphol-Oost
Ook het feit, dat de brandweer aanvankelijk naar het verkeerde hek was gegaan, waardoor kostbare minuten verloren zijn gegaan, werd door de Officier van Justitie niet meegenomen
Zij baseerde zich slechts op een afgelegde getuigenverklaring van een functionnaris van de Marechaussee, die in de cel slechts een witte vlek[brandhaard boven het bed ] had aangetroffen
Hieruit concludeerde de Officier, dat de brand was ontstaan op twee plekken in de cel, waarvan een tenminste vanuit het bed
Een verder aantoonbaar bewijs of zelfs maar aanwijzing, dat hier sprake zou zijn van opzettelijke brandstichting, kon zij al evenmin aanvoeren
De verdediging:
Nog los van mijn persoonlijke opvatting tav de tenlastelegging aan de verdachte was het mi van meet af aan duidelijk, dat het verweer van de verdediging op veel steekhoudendere argumentatie was gestoeld
Zo wees de advocaat erop, dat het OM op geen enkele wijze opzettelijke brandstichting hard kon maken, noch zelfs de locatie van het ontstaan van de brand afdoende had kunnen vaststellen
Weliswaar refereerde het OM aan de genoemde ''witte plekken'', maar deze waren echter volgens een aantal celfoto's niet alleen boven het bed, maar door de gehele cel van de verdachte aangetroffen
Ook had een getuige, een brandweerfunctionnaris, getuigd, dat deze witte vlekken eveneens in andere cellen waren aangetroffen, te weten de cellen 23 en 24, waardoor niet kan worden vastgesteld, dat de brand in de cel van verdachte zou zijn ontstaan
Deze informatie zou eveneens zichtbaar zijn op een van de betrokken foto's [foto 10]
Volgens de door de verdachte afgelegde verklaring lag hij weliswaar vanuit zijn bed te roken, hetgeen in dat bewuste celcomplex was toegestaan [volgens de verklaring van de advocaat], maar zou hij de peuk daarna in de prullenbak gegooid hebben en wakker geworden zijn van zijn in brand staande cel
Opzet sloot de advocaat sowieso uit en hij beriep zich op de zes getuigenverklaringen, die zeiden, dat de brand in de gang was ontstaan
Verder verweet hij eveneens het Openbaar Ministerie, hem niet alle ten dienste staande foto's van de cellen te hebben verstrekt, waarop het OM reageerde, dat een en ander verband hield met de complexiteit van de zaak
Tot slot wees de verdediging op het feit, dat er eveneens ernstige fouten zijn gemaakt bij de brandmelding, aangezien niet alleen de eerste melding was afgezegd bij de brandweer, maar deze tevens na de tweede melding naar het verkeerde hek was gegaan, waarvan eveneens nog de deur, die toegang gaf tot de brandauto's, ede auto's en voor een doorliet, hetgeen weer leidde tot nodeloze vetraging en het verstrijken van kostbare minuten
Op grond van het feit, dat er volgens hem geen sprake zou zijn van vluchtgevaar [verdachte zou bij zijn vriendin kunnen logeren] en op grond van artikel 6, EVRM, dat een eerlijk proces waarborgt, waaraan het volgens de verdediging schortte, onder andere aangezien er geen verlenging van voorarrest zou zijn op grond van concreet aantoonbare feiten, bepleitte de advocaat ontslag uit voorarrest [hetgeen uiteraard niet impliceerde ontslag van rechtsvervolging]
Verweer OM:
Zoals reeds gezegd was het verweer van het OM buitengewoon zwak
De Officier refereerde verder niet aan de door de advocaat tav betreffende witte vlekken gemaakte opmerkingen en maakte tav de vertraging van de kant van de brandweer, dat het hier ''slechts'' zes tot acht minuten betrof, voorbijgaand aan het feit, dat er niet veel meer tijd voor nodig is, om een hevig brandend gebouw of complex in de as te leggen
Verder legde de Officier, zonder enige aanwijzing betreffende het opzettelijke karakter van de echte of vermeende brandstichting, alsmede exacte kennis tav de locatie, waar de brand zou zijn uitgebroken, de zaak geheel bij de ''eigen verantwoordelijkheid'' van de verdachte
Het behoeft geen betoog, dat zij al evenmin refereerde aan het voorlopige rapport van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid
Bij dit alles verliest zij met het laatste met name uit het oog, dat ook in het onderhavige geval, dat hij de brand zelf zou hebben aangestoken, het nog te wijten was aan het brandgevaarlijke karakter van het cellencomplex, dat de brand zo snel kon overslaan, aangezien er idealiter een periode van een half uur zou moeten bestaan, voordat de brand uberhaupt naar een andere cel zou moeten overslaan
Voorlopige uitspraak:
Helaas ging de rechter niet mee met het verweer van de verdediging en heeft alsnog besloten tot een verlenging van hoogstens een periode van drie maanden van het voorarrest
Een en ander moet een grote psychische kwelling zijn voor iemand, die reeds ernstig is verbrand en naar alle waarschijnlijkheid is getraumatiseerd
Het is evident, dat detentie in een cel, ook al is er hier sprake van een strafbaarstelling, ten enenmale onacceptabel en inhumaan is sinds zijn traumatische herinnering aan de in brand gevlogen cel, waar hij ternauwernood aan de dood is ontsnapt
Verbazingwekkend achtte ik het dan ook, dat de rechter stelde, dat het algemeen belang in dezen werd gesteld boven het individuele belang van verdachte, ondanks zijn ernstige verbranding en traumatische ervaring
Het feit, of hij al dan niet schuldig is speelt in dezen mi geen rol, aangezien iedere gedetineerde niet alleen onschuldig gehouden dient te worden tot schuld bewezen, maar ook bij schuldvaststelling te allen tijde het recht behoudt op een humane behandeling
Deze is hier mi zeer in het geding
Isolement:
De uitspraak werd de verdachte door de tolk meegedeeld
Zo op het oog was geen verdere emotie te bespeuren, maar ik ben ervan overtuigd, dat hij van binnen heel wat te verwerken had
Dat kwam wel enigszins tot uiting, toen de rechter hem naar zijn gezondheid vroeg
Het ging redelijk, gaf hij aan, maar hij vond het wel moeilijk, zo lang geen contact met de buitenwereld te hebben
Eveneens gaf hij aan, last te hebben van stressverschijnselen als trillende handen en bonken in zijn hoofd.
Niet alleen was deze man ernstig verbrand, zelf slachtoffer, behept met traumatische herinneringen, maar eveneens was hij wekenlang verstoken van ieder contact met de buitenwereld, hetgeen in zijn geval nog erger is dan bij een andere gedetineerde, aangezien hij de Nederlandse taal niet machtig is
Dat was ons wachtwoord:
Beiden stonden wij op en lieten een Engelstalige flyer zien, waarbij gewezen werd op de crux van de zaak, de brandonveiligheid van het complex en de hoofdverantwoordelijkheid daarvoor bij de betreffende ministers Donner en Verdonk, als zodanig verantwoordelijk voor de detentieomstandigheden van de gevangenen
Joke riep dat het een schande is, dat niet de verantwoordelijke ministers terecht staan en ik benadrukte nog eens het feit, dat het cellencomplex brandgevaarlijk is
De rechter merkte op droge toon op, dat de zitting gesloten was
Het doet mij plezier, te kunnen vermelden, dat de verdachte bij vertrek in onze richting keek en een gebaar maakte
Ik ben blij, deze bescheiden bijdrage te hebben kunnen leveren
Zodat hij gezien heeft, dat hij er niet alleen voor staat
Na afloop stonden Joke en ik nog de pers te woord
Er zijn die avond televisieopnamen van ons gesprek met de pers uitgezonden
Bij de inhoudelijke zitting van de Schipholbrand zullen wij weer aanwezig zijn, deze keer hopenlijk met meer mensen
Zodat hij mag zien, dat hij niet alleen staat
Vriendelijke groeten
Astrid Essed
Betreffende het tussentijds bericht dd 9-12 onderzoek brand cellencomplex Schiphol-Oost
Zie
 http://www.onderzoeksraad.nl/nieuws/pb20051209.doc
|
