|
|  |
Wat brengt de linkse regering in Ecuador met zich mee?
Nelson F. Núñez Vergara - 04.01.2007 21:11
De officiële uitslagen in Ecuador kennen 57% toe aan de linkse kandidaat, die wint in 19 van de 2 provincies van het land. Dat is de grootste meerderheid die sinds 1992 in een presidentiele verkiezing is verkregen. Zijn overwinning betekent voor Ecuador het begin van een politiek proces vergelijkbaar met die welke plaatsvinden in Venezuela en Bolivia. Op regionaal gebied versterkt het de coalitie ter linkerzijde met politieke, economische en militaire gevolgen.
Dromen verwezenlijken
Dromen verwezenlijken.
Wat brengt de linkse regering in Ecuador met zich mee?
Door Nelson F. Núñez Vergara, internationaal deskundige op het gebied van systemen en communicatie, tevens voorheen directeur planning van de CONAIE[1].
De officiële uitslagen in Ecuador kennen 57% toe aan de linkse kandidaat, die wint in 19 van de 2 provincies van het land. Dat is de grootste meerderheid die sinds 1992 in een presidentiele verkiezing is verkregen. Zijn overwinning betekent voor Ecuador het begin van een politiek proces vergelijkbaar met die welke plaatsvinden in Venezuela en Bolivia. Op regionaal gebied versterkt het de coalitie ter linkerzijde met politieke, economische en militaire gevolgen.
De vergissingen van rechts
De eerste vergissing van Álvaro Noboa (kandidaat van de PRIAN – rechts, die drie opeenvolgende verkiezingen heeft verloren) was het radicaliseren van zijn toespraken, waarbij hij het centrum verliet en de kiezers angst aanjoeg. Hij benadrukte een extremistisch profiel bij het afwijzen van het overheidsbeleid inzake internationale en energiezaken. Hij kondigde aan dat hij de relaties met Cuba en Venezuela zou verbreken en het land zou betrekken in het Colombiaanse conflict door president Uribe te ondersteunen. Dit kwam hard aan in een land waar president Chávez bij 80% favoriet is en Cuba 4 ziekenhuizen heeft gebouwd en waar er duizenden jongeren op het eiland studeren. Noboa heeft ook bevestigd dat hij zonder enig overleg de vrijhandelsovereenkomst zou tekenen en dat hij de hervormingen in de koolwaterstof sector, die Ecuador 2 miljard USD extra hebben opgebracht, zou heroverwegen. Velen denken dat Ecuador een van de meest instabiele landen in de regio is, maar in tegenstelling tot zijn buren heeft het een situatie bereikt met een brede ondersteuning voor de verschillende sociale sectoren van rechts en van het linkse beleid.
Ook had hij geen sterke ondersteuning van de andere rechtse partijen zoals de Sociaal Christelijke PSC en de Patriottische Vereniging PSP, die hun activisten zelf hun stem lieten bepalen. De partijleiders ondersteunden Noboa, maar zij werden beperkt door de druk van hun activisten die op vele plaatsen de linkse kandidaat steunden. Noboa slaagde er ook niet in zijn image als enigszins meedogenloos zakenman kwijt te raken, die “de macht nastreeft in zijn eigen voordeel”. De ILO[2], Human Rights Watch en de vakbond van bananenwerkers – FENACLE maakten bekend dat hij kinderen gebruikte op zijn plantages en dat de vorming van vakbonden de inzet van paramilitairen heeft verhinderd. Zijn grote populistische aanbiedingen sneuvelden, toen de pers bekend maakte dat duizenden inschrijvingen van arme mensen “om huizen te krijgen” in geval hij de verkiezingen zou winnen, in de vuilnisbak waren beland. In de laatste dagen wijzigde Noboa zijn uitgangspunten en dreigde te antwoorden op de beschuldigingen, maar het was al te laat omdat hij de noodzakelijke geloofwaardigheid niet had, zoals vele analisten hebben aangegeven.
Hij werd gesteund door sectoren uit de Ecuadoriaanse Vereniging van Olie Bedrijven (AIHE), die in het land opereren in de hoop dat een rechtse regering stopt wat genoemd wordt “de chantage en aanvallen” door de Amazone Inheemsen. Ook door de financiële sectoren die gecompromitteerd zijn door speculatieve activiteiten met de buitenlandse schuld. Maar er waren management sectoren die bang waren voor de machtconcentratie van Noboa, die al de rijkste man in het land is en het congres controleert – in samenwerking met de PSP en PSC.
Het verkiezingssysteem dat is ontwikkeld voor de “partijarchie” heeft weinig legitimiteit. Het heeft de conservatieve kandidaten in de eerste ronde niet kunnen verhinderen om stemmen te kopen tegen geld, voedsel en andere cadeautjes. Noch heeft het hen kunnen verhinderen teveel geld uit te geven en de wettelijke limieten voor propaganda-uitgaven te overschrijden. Het computer systeem Rapid Count – dat afhankelijk was van het Braziliaanse bedrijf E-Vote – bezweek. Een onafhankelijk rapport van een gespecialiseerd team van de Technische Nationale Universiteit – het meest prestigieuze instituut van het land – gaf aan dat “onregelmatigheden zijn voorgevallen” die maximaal 200 duizend stemmen in de eerste stemronde hebben gewijzigd. De waarnemers missie van de Organisatie van Amerikaanse Staten heeft niet gewaarschuwd tegen deze feiten en haar hoofd Rafael Bielza werd scherp bekritiseerd en 24 uur voor de laatste ronde teruggetrokken. De zwakte van Rafael Correa’s partij was dat hij geen verkiezings-vertegenwoordigers had bij de meerderheid van de stembureaus, noch direct toezicht hield op het computer systeem. In de tweede ronde was de TSE[3] gedwongen nieuwe maatregelen te treffen om de transparantie van het proces te garanderen. Links stuurde vertegenwoordigers naar 90% van de stembureaus om wijziging van de stemmen te voorkomen en versterkte zijn computer team om de gegevens overbrenging te monitoren.
De Ecuadoriaanse revolutie?
In de eerste stemronde concentreerde Rafael Corra zich op structurele hervormingen, maar in de tweede stelde hij een reeks – volgens zijn critici – populistische maatregelen voor, die het hem ook mogelijk maakten om Noboa’s aanbiedingen te neutraliseren. Een ander succes was de steun van alle politieke partijen van het midden en traditioneel links. Hij behield de steun van de sociale bewegingen in de steden en voegde de hele Inheemse beweging daaraan toe, ondanks de passiviteit van enkele leiders welke in de eerste ronde Luís Macas hadden ondersteund. Er was een intensieve organisatie-activiteit op het platteland en de steden om de campagne te ondersteunen, het verkiezingsproces te monitoren en de verkiezingen te winnen.
Links zal diepgaande veranderingen van het Ecuadoriaans politiek systeem stimuleren, teneinde de instituties te herstellen die ernstig gehavend zijn door de traditionele partijen – inclusief Pachakutik[4] – en het Nationaal Congres, de Rechtelijke Macht, het Constitutioneel Hof, de Kiesraad en anderen te hervormen. De gekozen president heeft opnieuw bevestigd dat hij, zodra hij aantreedt op 15 januari 2007, een volksraadpleging zal vragen uit te schrijven om steun te verkrijgen voor het verkiezen van een Nationale Constituerende Vergadering (met volledig mandaat), volgens nieuwe verkiezingsregels. De PRIAN en de Sociaal Christelijke Partij zullen in de oppositie gaan, zoals aangegeven door afgevaardigde Jose Fernando Torres die verklaart dat als de toekomstige linkse regering “oorlog wil, deze oorlog zal krijgen”. De PRE, de SP van Lucio Gutiérrez en de Linkse Democratische Partij hebben gezegd dat zij klaar staan om te onderhandelen, of te proberen het Nationaal Congres de constitutionele hervormingen te laten doorvoeren. Maar het conservatiefste deel van de oppositie zal de controle in het parlement hebben, waardoor het mogelijk wordt dat er in het eerste trimester van het jaar 2007 ter decreet geregeerd zal worden.
De zwakte van deze oppositie is haar geringe legitimiteit. De ongeldige en blanco stemmen bedroegen meer dan 50% van de stemmen en overtreffen het deel van de voor het congres uitgebrachte stemmen. Als zij proberen de volksraadpleging te blokkeren, kan de regering overwegen het congres te ontbinden, om een brede nationale mobilisatie uit te roepen teneinde de rechtse partijen onder druk te zetten en hen te dwingen tot onderhandelen.
Een goed economisch moment voor een ander model
Euador beleeft een goede economische tijd dankzij de olieprijzen. De productie bedraagt 530.000 vaten per dag, en samen met het sturen van overmakingen door emigranten – 2005 miljoen USD in 2005 – is dat de basis van de nationale economie. Deze overmakingen vertegenwoordigen 8% van het BNP (Bruto Nationaal Product) en zijn – volgens het rapport van de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank (IDB) – groter dan de gecombineerde stromen aan directe buitenlandse investeringen en officiële ontwikkelingshulp.
De hervorming van de wet op de koolwaterstoffen heeft de staat aanvullende inkomstenbronnen verschaft, maar de regering weet dat zij voordeel moet halen uit de huidige situatie om structurele economische hervormingen door te voeren. De toekomstige Staatssecretaris van Energie, Alberto Acosta – een gezaghebbend econoom – zal opnieuw moeten onderhandelen over de petroleum contracten die de regering ziet als nadelig, mogelijk inclusief die van Petrobrás[5]. Ecuador zal terugkeren in de OPEC[6] en het zal een strategische samenwerking op energiegebied aangaan met de Venezolaanse regering. Het staatsbedrijf Petro Ecuador wordt gemoderniseerd met hulp van het Venezolaanse bedrijf PDSVA en er zullen raffinaderijen moeten worden gebouwd om de ruwe olie te verwerken, derivaten te produceren en kapitaal op te bouwen. Deze plannen waren al aangevangen door de huidige regering, maar zij waren geblokkeerd door druk vanuit de bedrijven van de VS. De onderhandelingen zijn hervat en president Correa heeft aangekondigd dat Venezuela op 16 januari zal beginnen Ecuadoriaanse olie te raffineren, terwijl de huidige regering de veiling heeft gestopt van zeven marginale velden ruwe olie een bewezen reserve van ongeveer 120 miljoen vaten. De nieuwe regering zal de milieuschade gaan monitoren en de relatie daarvan tot de gemeenschap, hetgeen een zeer belangrijke rol heeft gespeeld bij de vernietiging van de Inheemse organisaties in het Amazonegebied. De toekomstige regering weet dat de mogelijkheden van het land op dit gebied ten einde lopen. Gespecialiseerde projecties nemen aan dat de olieproductie in 2012 onomkeerbaar zal beginnen af te nemen en dat Ecuador tegen 2023 een importerend land zal zijn.
De andere pijler van de regering zal zijn de herziening van de buitenlandse schuld. De toekomstige Staatssecretaris Economie wordt Ricardo Patiño, die een criticus is van het neo-liberalisme en een uitgesproken mening heeft over de manier waarop de buitenlandse schuld is opgebouwd en afgesloten, die momenteel 16.850 miljoen dollar bedraagt met aan toeslagen 2000 miljoen. De herziening kan een moratorium inhouden op de betalingen en/of het gebruik van de geaccumuleerde reserves om de schuld terug te kopen. Er zal een audit verricht worden en de “niet legitieme en illegale schuld” zal aangevochten worden. Dat is mogelijk, zoals de Noorse regering heeft laten zien die afgelopen oktober eenzijdig en zonder voorwaarden de schuld hebben kwijtgescholden die zij hadden uitstaan bij Ecuador, Peru, Jamaica, Egypte en Sierra Leone, ervan uitgaande dat deze op onrechtmatige wijze was verkregen (niet als officiële ontwikkelingshulp of als fonds voor samenwerking). Ecuador had op deze wijze al 100 miljoen USD betaald, terwijl het nog 35 schuldig was, die goed beschouwd ook 59 miljoen zou kunnen zijn.
Het onderzoek wordt verricht door een speciale commissie die in maart is benoemd door president Alfredo Palacios en wordt geleid door Monseigneur Luís Alberto Luna die is gerelateerd aan de progressiefste delen van de katholieke kerk. De komende regering evalueert ook de besparingen die verkregen moeten worden voor vervroegde aflossingen tegenover alternatieve investeringen in de olievelden met een betere opbrengst vanwege een hogere terugverdien capaciteit. Ook biedt de regering van Venezuela – net als zij deed met Argentinië en Bolivia – meer staatsobligaties aan. Deze maatregelen zouden het de linkse regering mogelijk maken de schuldenlast strategisch te verminderen en om de druk vanuit het Internationaal Monetair Fonds en de VS te vermijden, behalve dat het ook een lucratieve zaak is voor Caracas.
Een andere te nemen maatregel is de wijziging van de wet op de financiële instellingen die de banken zal dwingen om 2000 miljoen dollar, die in de Verenigde Staten zijn gedeponeerd, terug te halen en om het nationaal krediet te stimuleren. Dit is een erg gevoelig onderwerp voor de Ecuadorianen, die in 1999 maximaal 5000 miljoen USD verloren, dankzij de financiële crisis veroorzaakt door het onjuiste management van the particuliere banken en de medeplichtigheid van de regering van Jamil Mahuad. De ex-president woont in de VSA en heeft aanklachten lopen wegens corruptieve handelingen.
De ondertekening van het vrijhandelsverdrag met de VSA wordt ook afgewezen door het besluit van de toekomstige regering, en de veranderingen in het komende VS congres, waar de democratische meerderheid afwijzend schijnt te staan tegenover goedkeuring van dit soort handelsovereenkomsten. Overigens zullen zij de bevoegdheden van president Bush, welke vervallen op 30 juni 2007, om de onderhandelingen voort te zetten, niet vernieuwen. Intussen probeert Peru de overwinning van Correa te gebruiken als argument om de democraten ervan te overtuigen dat het een van de weinige bondgenoten van de VS in de regio is en dat het gesteund zou moeten worden tegen het “Chavistische” bondgenootschap. Al deze aankondigingen hebben veel nervositeit losgemaakt in Wall Street, waar het risicoland sinds 24 oktober van 509 naar 604 punten is gestegen. Er vindt grootscheepse verkoop plaats van Ecuadoriaanse staatsobligaties en de Credit Default Swap CDS – dat is een verzekering tegen het stoppen van betalingen – kosten nu evenveel als die van Irak.
De zakenlieden en de Inheemsen
De zakenwereld heeft geen eenduidige mening over de nieuwe regering en gaat liever uit van haar specifieke belangen. De sectoren die verbonden zijn met de speculatieve financiële groepen die de bankzaken behartigen en belangen hebben in de buitenlandse schuld, zullen een sterke oppositie worden. De oliemaatschappijen bereiden zich voor om te onderhandelen met de nieuwe regering, gebaseerd op de ervaringen met Venezuela en Bolivia, waarbij zij hun bedrijven terugbrengen tot een rechtvaardiger verdeling. Ook zullen zij de kosten op zich moeten nemen van de milieuschade die zij hebben veroorzaakt – in het bijzonder – in het Amazone woud. De nationale ondernemers kunnen ook belangrijke overeenkomsten bereiken met de regering en het probleem van koppelbazen oplossen in ruil voor krediet-ondersteuning en een agressief zoeken naar nieuwe markten voor de export en daarmee een toename van de nationale consumptie bevorderen.
Anderzijds zal de Inheemse beweging een moeilijke periode doormaken. Deze bestaat uit een drietal sectoren. De eerste is een “populistische” die de centrale organisatie van de CONAIE controleert en die stond achter de kandidatuur van Luís Macas, die in de eerste ronde 2,9% behaalde. Deze omvat Inheemsen die officiële posities in het staatsapparaat bezetten en die bezorgd zijn over de afspraken die Correa heeft met andere Inheemse organisaties zoals FENOCIN[7]. Het verlies in de eerste ronde van de verkiezingen is hard bij hen aangekomen, maar zij proberen zich nog steeds voor te doen als de “woordvoerders en vertegenwoordigers” van de Inheemse beweging.
Dan is er wat vele analisten noemen “de Inheemse maffia”, die bestaat uit de vroegere leiders van de CONAIE en de FEINE die evangelisch georiënteerd is, die verbonden waren met het regime van Lucio Gutiérrez. Rapporten van de accountant van de republiek en andere onderzoeken wijzen hen aan als in ernstige mate verantwoordelijk voor onregelmatigheden en corruptieve handelingen waarmee miljoenen dollars gemoeid gaan. Deze sector was de sleutel tot de overwinning van de Sociedad Patriotica Party[8] in het Amazonegebied en in de bergen waar zij vele lokale overheden hebben gewonnen. In de tweede ronde ondersteunden zij Noboa maar verloren overweldigend en zijn nu extreem bezorgd.
De derde sector wordt gevormd door groepen die gedefinieerd zouden kunnen worden als “Inheems links”, die in principe vertegenwoordigd worden door provinciale leiders, intellectuele Inheemsen en enkele nationale leiders van de CONAIE. Zij zijn tegenstanders geweest van de controle door Luis Macas en zijn groep en van de Inheemse maffia in het Amazonegebied, maar hun belangrijkste zwakte was dat zij zich niet nationaal hebben verenigd en voortdurend verslagen en geïsoleerd werden. Zij waren zeer belangrijk als zijnde de in meerderheid Inheemse steun voor de kandidatuur van Correa. In feite won Rafael Correa in de tweede stemmingsronde in alle Amazone en hoogland provincies met een gemiddelde van 67%.
De regionale veranderingen
Drie blokken beginnen zich in de regio af te tekenen. Het eerste waaronder Mexico, Colombia en Peru als bondgenoten van de VS. De tweede een groep “radicaal” linkse regeringen waaronder Venezuela, Bolivia en Cuba, waarbij Ecuador zich zou aansluiten. En een groep links georiënteerde “gematigde” regeringen waaronder Brazilië, Argentinië, Uruguay en Chili. Tot nu toe heeft Venezuela het initiatief met belangrijke politieke en handels overeenkomsten in het kader van MERCOSUR, dat een toenemende mate van integratie ontwikkelt tussen de economieën in de regio.
Op militair gebied zijn er verschillende problemen. Enerzijds zullen de Amerikaanse troepen van de VS Ecuador binnen twee jaar moeten verlaten, omdat de overeenkomst voor de militaire basis van de VS in Manta niet zal worden herzien. In de periode die resteert zal de Ecuadoriaanse regering er nauwlettend op toezien dat de activiteiten daarvan beperkt blijven tot de voorwaarden van de anti-drugs overeenkomst en geen activiteiten omvatten die betrekking hebben op het Colombiaans conflict. De gekozen president gaf met een bijzonder ironische zinsnede aan dat “een militaire basis van de VS in Manta alleen geaccepteerd zou worden, indien de VSA een Ecuadoriaanse militaire basis in Miami toestaat”.
Het Pentagon waarschuwde president Bush tegen de toenemende nationalistische stromingen onder de militairen, aangemoedigd door de gebeurtenissen in Venezuela. Om die reden heractiveerde hij het militaire hulpprogramma voor de gewapende machten van 11 Latijns-Amerikaanse en Caribische landen. Dit programma was in 2002 stopgezet vanwege de weigering van Quito en andere regeringen om bilaterale overeenkomsten te tekenen welke VS soldaten zouden vrijstellen van de jurisdictie van het Internationaal Gerechtshof. Maar het is mogelijk dat de nieuwe links georiënteerde regering weigert mee te werken of voorwaarden verbindt aan de medewerking, welke inhoudt het wederom sturen van officieren om zich te specialiseren aan een “nieuwe” school van de Amerika’s”. Dit militair opleidingscentrum werd er sterk van verdacht de personen te hebben beschermd die hoofdverantwoordelijken waren voor de schendingen van mensenrechten in Latijns Amerika. Anderzijds installeert de VS nieuwe militaire bases in Paraguay en is het Peruaanse congres bezig de wetgeving aan te passen met betrekking tot het toelaten van buitenlandse troepen in Peru.
De linkse regeringen zijn bezig op dit gebied een strategie te ontwikkelen om herhaling te vermijden van de ervaringen uit de jaren ’70, toen de regering van de VS staatsgrepen steunde tegen de progressieve regeringen. Zij proberen hun militaire machten te moderniseren om hun inlichtingendiensten te verbeteren en om een regionale strategie te ontwikkelen als tegenwicht tegen de traditionele macht van de VSA. Venezuela heeft de “pro-VS” sectoren uit het leger verwijderd en is bezig een militaire samenwerkingsovereenkomst te tekenen met Bolivia voor het moderniseren van diens gewapende machten. De kanselarijen van Lima en Santiago bekijken deze overeenkomsten met argusogen en zij hebben Venezuela van interventionisme beschuldigd. Maar in oktober 2005 – kort voor de overwinning van Evo Morales – coördineerde generaal Marcelo Antezana, die indertijd de bevelhebber was van het Boliviaanse leger, een operatie met de ambassade van de VS en leverde luchtdoel raketten aan de VSA. Deze raketten waren in 1993 door China geschonken en waren een belangrijke hulpmiddel voor de strategische verdediging van Bolivia. Op dit moment worden de bij deze daden betrokken militairen vervolgd wegens hoogverraad.
Binnen de Ecuadoriaanse gewapende machten bevinden zich verschillende sectoren. Enerzijds is er een “pro-VS” sector die Rafael Correa met veel achterdocht bekijkt en die de huidige regering van Alfredo Palacios onder druk hebben gezet om in augustus de commissie van waarnemers van de Amerika’s (OAS) die naar Quito kwam, niet te ontvangen. Deze commissie probeerde uit te leggen hoe de politiek van de VS de mensenrechten in de regio beïnvloedde. Er zijn ook “progressieve en nationalistische” sectoren die de nieuwe links georiënteerde regering kunnen ondersteunen om het “witboek” van de gewapende machten te herzien, waarbij nieuwe taken daaraan werden toegekend die hen zouden betrekken bij het gevecht tegen drugdealers. Deze sectoren spreken over het ontwikkelen van een eigen politiek van nationale verdediging en het “strategisch zwaartepunt” van de gewapende machten niet te verplaatsen naar de noordgrens onder druk van de VS. De regeringen van de Verenigde Staten en Colombia gaan wat genoemd wordt “het tweede Colombiaanse Plan” uitvoeren, dat 4.729 miljoen dollar zal kosten, zoals is aangekondigd door de tweede secretaris van politieke zaken van het State Department, Nicolaas Burns. Overigens kunnen de spanningen verergeren, omdat de regering van Álvaro Uribe heeft aangekondigd dat de zuiveringen in het Colombiaans-Ecuadoriaans grensgebied de komende dagen hervat zullen worden ondanks Ecuadoriaanse protesten.
Het begin van een droom of een nachtmerrie
De overwinning van links in Ecuador beeindigt een fase die werd ingeluid in 1990 met de Inheemse opstand. De komende regering van Rafael Correa beschikt over de ervaring en de personen die gevormd zijn gedurende deze jaren, met hun deugden maar ook met hun fouten. De nationale economie maakt goede tijden door en heeft regionaal goede vooruitzichten. Een goede links georiënteerde regering in Ecuador zou een goed of slecht voorbeeld kunnen zijn afhankelijk van de belangen in de regio. Om over te gaan van hoop naar het demonstreren dat het mogelijk is om dromen te laten uitkomen en dat Latijs-Amerikaans links dichter komt bij het Utopia van Thomas More en de dromen van Dolores Cacuango – de grootste leider van de Inheemse beweging in Ecuador – dan bij de nachtmerries en Stalin’s Gulags.
Mail:  nelsonnunezvergara@yahoo.com
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Confederación de Nacionalidades Indígenas del Ecuador. De Federatie van Inheemse Nationaliteiten van Ecuador is de voornaamste Inheemse organisatie in Ecuador. www.conaie.org.
[2] International Labour Organization ILO
[3] Tribunal Supremo Electoral TSE. Instituut belast met het verkiezingsproces.
[4] Pachakutik. Inheemse partij.
[5] Braziliaanse oliemaatschappij
[6] Organisatie van olie exporterende landen
[7] Confederación Nacional de Organizaciones Campesinas, Indígenas y Negras. Nationale Federatie van Plattelands Inheemse en Zwarte Organisaties. Dit is ook een belangrijke nationale Inheemse organisatie in Ecuador.
[8] Lucio Gutierrez was vroeger president en Sociedad Patriotica is zijn partij.
 E-Mail: nelsonnunezvergara@yahoo.com
|
| Lees meer over: globalisering | | aanvullingen | |
