Tweede Ontmoeting tussen Zapatistenvolkeren en de Volkeren d
Murielle Coppin - 01.10.2007 06:19
Twintig jaar geleden kende niemand ze. Tien jaar geleden kende de hele wereld ze. Nu zijn ze actief afwezig.
 http://www.narconews.com/Issue47/artikel_nl2808.html
Door Murielle Coppin met Marleen
Speciaal voor de Narco News Bulletin
30. september 2007
Het lijkt wel een illusie. Europese jongeren met dreadlocks dansen in de modder met kleine gemaskerde Indianenvrouwen op de hit “Camaleón”, omgevormd tot “Rebelión” voor de gelegenheid. Mexicaanse nonnen wisselen woorden uit met de “milicianos”. De reporters van de vrije media laten hun interviews even om een partij basket te spelen met de nieuwe generatie Zapatisten. Tijdens de pauzes wisselen landbouwers uit 4 continenten hun ervaringen uit, nippend aan een lekker kopje café de alturas.
Het lijkt een oase van vrede en rust. Elders in de wereld zijn er tal van oorlogen aan het woeden. Met sommige daarvan ben ik opgegroeid. In mijn Belgenland zijn Walen en Vlamingen voor de zoveelste keren aan het ruziën en is er twee maand na de verkiezingen nog steeds geen regering. In mijn voorlopig adoptieland zijn vergeten guerrilla-bewegingen zich opnieuw aan het activeren als verzet tegen de toenemende repressie en voor de bevrijding van sociaal activisten. In Oaxaca heerst al anderhalf jaar onrust en lijkt een vredevolle oplossing onbestaand. In Chiapas is de achtjarige wapenstilstand tussen de EZLN en het leger een verbloeming voor wat we hier kennen als “oorlog van lage intensiteit”.
De tweede Ontmoeting tussen Zapatistenvolkeren en de Volkeren der Wereld die plaatsvond van 20 tot 29 juli duurde 10 volle dagen en ging door in 3 verschillende caracoles, Oventic, Morelia en La Realidad. De thema’s keerden terug, de landschappen en temperaturen wisselden af. De kille, beboste heuvels van Oventic maakten plaats voor de milde, glooiende maisvelden van Morelia om te eindigen in de onrustige tropische hitte van La Realidad. In het territorium waar de “goede regering” aan de opbouw werkt van een rechtvaardige, autonome maatschappij binnen het domein van de “vijand” -de onrechtvaardige, vernietigende wereld van de “slechte regering”- stellen de civiele vertegenwoordigers van de vijf caracoles hun geschiedenis en organisatie voor. Velen van hen weten niet wat het is als slaaf te werken voor grootgrondbezitters, vernederd te worden door de inwoners van de stad, verkracht te worden door de opzichters. De jonge generatie Zapatistenvrouwen luisteren met grote ogen naar de verhalen van hun moeders op het podium. Ook zij hebben een moeilijke kindertijd gekend, gekenmerkt door grote volksverhuizingen, militair en paramilitair geweld, dood en armoede maar de verhalen die ze hier opnieuw te horen krijgen lijken uit langvervlogen tijden. Ze horen hoe hun moeders vernederd, geslagen en verkracht werden op het veld, hoe ze na de werkuren het huishouden deden en hoe ze in hun huizen opnieuw vernederd en geslagen werden door hun dronken vaders en echtgenoten. Een oudere vrouw herinnert zich: “Het leven voor de vrouw voor 1994 was één en al ellende”. Niet alleen de vrouwen, maar alle Indianen waren gedoemd om te verdwijnen toen president Carlos Salinas de Gortari Mexico op het “rechte pad” bracht naar de eerste wereld waar echter geen plaats is voor “primitieve volkeren”. Maar de dag dat hij het Vrijhandelsakkoord van de NAFTA ondertekende, verklaarden de Zapatisten de oorlog aan de regering van Mexico. Met het bloed van de gesneuvelde broeders werden grote stukken land herwonnen en nu groeit de jongste generatie Zapatistenkinderen op in een mini-maatschappij met eigen “Goed Bestuur”, autonome scholen en gezondheidscentra, maar omringd door vijandiggezinde buren die keer op keer pogingen ondernemen om de door de zapatisten veroverde gebieden opnieuw in te pikken.
Gedurende 10 dagen en 40 rondetafelgesprekken werden de duizenden bezoekers ingelicht over de verworvenheden, moeilijkheden en toekomstperspectieven van 13 jaar opstand.
De vijf caracoles stelden elk hun ervaringen voor over de volgende thema’s:
1. strijd van de vrouw
2. onderwijs
3. gezondheid
4. collectieve arbeid
5. organisatie van de gemeenschappen
6. autonomie en Goed Bestuur
7. Balans van de opbouw van autonomie
1. Strijd van de vrouw
Opvallend veel vrouwen zijn aan het woord in de rondetafelgesprekken en niet enkel wanneer het over het thema ‘de strijd van de vrouw’ gaat. In de voetsporen van de strijdlustige Comandante Ramona, (overleden in 1996), worden de zapatistenmannen aangespoord hun ‘door het kapitalisme opgedragen machogedrag’ achter zich te laten. Aanvankelijk waren de vrouwen zich niet bewust van hun rechten. Er werd niet naar hen geluisterd, ze dienden enkel voor het huishouden, het vee en de kinderen.
Het is niet evident alle vrouwen mee te organiseren. Velen hebben nog steeds schrik of zijn onwennig omdat ze niet geleerd hebben te spreken in het openbaar en voor hun eigen mening uit te komen. Steeds meer werken ze samen met de mannen en kinderen in de opbouw van de autonome gemeenschappen.
‘Ons verenigen is de enige manier om krachtig te strijden’. Hierdoor ondervinden we steun bij elkaar en hoeven we niet meer te zwijgen om de pijn te verdragen.’ De revolutionaire wet voor de vrouw heeft veel veranderd. Ze garandeert hen rechten en deelname, ook al is nog niet alles in praktijk gebracht. Ze mogen zelf beslissen met wie ze trouwen en of – en hoeveel kinderen ze willen. De belangrijkste wijziging ligt in het feit dat ze mogen deelnemen aan het bestuur (de zogenaamde junta de buen gobierno). ‘We weten dat we zelf nog niet de vruchten zullen plukken van deze moeizame strijd. We zullen zelf de gelijkheid nog niet volledig beleven. Maar onze kinderen hopelijk wel.’ De vrouw aan het woord roept op tot Animo, oftewel Moed! en Kop op!
2. Onderwijs
Stel je voor dat je een aantal uren stappen voor de boeg hebt, in een voor–meisjes-ongewone-minirok-, om dan psychologisch gebombardeerd te worden door leraren wiens honden belangrijker zijn dan jij daar, met je vreemde taal en andere uiterlijk. Als je dan ook geen snars begrijpt van wat je onderwezen wordt en het enige belangrijke voor het systeem volle klassen blijken te zijn kan en het feit dat er onderwijs is, is het begrijpelijk dat je op een gegeven moment niet meer wil betalen om dingen te leren die van geen nut voor je zijn.
Toen de ‘slechte regering’ ontdekte dat de zapatisten hun eigen onderwijssysteem ontwikkelden probeerden ze die aanvankelijk nog te vernietigen met listige omkooptactieken zoals het gratis uitdelen van schoolontbijten en verstrekken van beurzen.
De zapatistenouders die het belang inzagen van een degelijke opleiding, stelden aanvankelijk hun eigen huizen ter beschikking als klaslokalen. Het dorp en hun realiteit functioneerden als een groot schoolboek. Grootouders kennen nog de traditionele technieken om in harmonie met de natuur te kunnen overleven. Hun geschiedenis wordt eerlijk doorverteld zodat de toekomstige strijders weten wie ze zijn, niet hetzelfde hoeven meemaken en niet als slaven in de fabrieken zullen moeten werken.
Intussen kunnen ze trots de werking van scholen op verschillende niveaus toelichten, waar o.a. niet geoordeeld wordt met een puntensysteem. Dit werkt een ongezonde concurrentiestrijd in de hand terwijl ze net een inspanning leveren om ‘de liefde voor de mensheid, democratie en educatie’ te verstevigen op weg naar de vrijheid.
Hiervoor leren ze nu van kleins af aan zowel het belang van manuele naast intellectuele arbeid en wordt dit ook in praktijk gebracht door allerhande excursies en het werken in collectief verband op de akkers.
Zo leren de kinderen de echte wereld kennen. Ook jongeren die voordien geen kans hadden tot onderwijs worden opgenomen. Leeftijd is van geen belang.
De leraren werken zonder bezoldiging en puur vanuit hun roeping en geweten samen met de kinderen aan lezen en schrijven van hun moedertaal en Spaanse taal, wiskunde, politiek, natuurkunde, productietechnieken, geschiedenis, sport, gezondheid, cultuur, aardrijkskunde en kunst.
Alles wordt gedeeld uiteindelijk met iedereen in het dorp in een gecoördineerd systeem waarbij ook ouders kunnen participeren in de comités.
3. gezondheid
Net als de scholen bevonden de ziekenhuizen en dokters zich vroeger ook op ettelijke uren of zelfs dagen lopen. Niet iedereen kon die lange tocht aan en er stierven veel mensen onderweg, vooral zwangere vrouwen en hun baby’s. De grootouders die voor de grote bazen werkten, kregen van hen medicijnen en moesten gewoon verder werken.
Sinds 1994 worden grote inspanningen geleverd door gezondheidspromotoren voor een waardige en autonome gezondheidszorg. Intussen kan die rekenen op een heel team van specialisten, een aantal ziekenhuizen en apothekers, een opticien en een ambulance.
Het belangrijkste is echter werken aan de preventie. Niet enkel de ziekte is van belang, zoals in de westerse geneeskunde, maar vooral de zieke persoon en waar die ziekte is ontstaan. Veel factoren worden hiervoor grondig aangepakt, zoals zorg voor zuiver water, een ecologisch toilet voor iedere familie, een alternatief voor de houtvuurtjes in huis, vuilophaling en deposit buiten het dorp, evenals de dieren die ook niet meer in het dorp mogen verblijven. Vaccinaties worden toegediend en hun voorouderlijke kennis over medicinale planten wordt opnieuw ontwikkeld en toegepast. Hierdoor kunnen vele zieken genezen worden zonder dat het fortuinen kost. ‘We hopen dat gezondheid ooit gratis zal zijn’.
4. collectieve arbeid
Het opgelegde kapitalistische systeem van voor ’94 bracht een grotere individualiteit met zich mee.
Zichzelf organiseren is niet enkel belangrijk om met meer kracht hun autonomie op te bouwen, maar tevens kunnen door collectieve arbeid veel mensen voor de gemeenschap werken zonder dat dit handenvol geld kost.
Zo zijn daar de mensen van het bestuur, de onderwijs- en gezondheidspromotoren, die zonder salaris en puur vanuit hun hart werken. Dankzij de collectieve arbeid wordt er mee voor hen gezorgd zoals kinderopvang en voedselvoorziening.
Om te vermijden dat indígenas (Indianen) de grote stad in moeten om dure producten te kopen worden een aantal producten in grotere hoeveelheden samen verzorgd. Zoals brood, maís, bonen, groenten, kaarsen, kippen en vee.
De collectieve arbeid heeft dus heel wat voordelen voor de Zapatistengemeenschappen : weerstand bieden tegen de ‘slechte regering’, organiseren en consolideren van eigen bestuur naar eigen normen en waarden en verder uitbouwen van de autonomie.
5. organisatie van de gemeenschappen
Toen na de Spaanse invasie hun grootouders beroofd werden van hun terreinen waren ze gedoemd als slaven te werken op de terreinen van de grootgrondbezitters.
Na de Mexicaanse Revolutie aan het begin van de 20ste eeuw werden, onder andere dankzij Emiliano Zapata, de landen herverdeeld onder de indigenas.Toen president Salinas de Gortari in 1994 de vrijhandelsakkoorden ondertekende met de grote noorderbuur, trad een nieuwe vorm van kolonisatie op. De gronden van tal van landbouwers dreigden geprivatiseerd te worden. De ‘slechte regering’ zag dollars in het gebruik van grote velden genetisch gemanipuleerd materiaal. De exploitatie van natuurlijke rijkdommen contrasteert fel met hoe de oorspronkelijke inwoners van Amerika omgaan met de natuur : “Voor ons heeft de Aarde een andere waarde. Het is patrimonium van iedereen die voor haar zorgt en kan nooit aan één persoon toebehoren. De Aarde geeft ons leven in de vorm van natuurlijke bronnen, op voorwaarde dat wij haar met respect behandelen.”
Maar de originele inwoners hebben de geheimen bewaard. Ze zijn zich clandestien beginnen organiseren om te redden wat verloren was gegaan, de erfenis van hun voorouders. Op een bepaald punt zagen ze dat er meer nodig was om autonomie te ontwikkelen, waarna de organisatie van autonome zapatistengemeenschappen ontstond met aanwijzing van gezagsdragers. Deze autoriteiten luisteren naar wat het dorp te vertellen heeft en analyseren de behoeften. Wetten worden gemaakt in het dorp. Om het vertrouwen te behouden van de dorpelingen moeten de gezagsdragers zeven principes goed in hun achterhoofd houden :
* Luisteren en niet bevelen
* Enkel vertegenwoordigen
* Gelijkheid van iedereen respecteren
* Dienen en niet laten bedienen
* Overtuigen niet overmeesteren
* Opbouwen en niet vernietigen
* Voorstellen en niet opleggen
Hun taken zijn: het organiseren van de collectieve arbeid, toezien op de orde, ingrijpen als er zich problemen voordoen en coördineren van de verschillende promotoren.
6. Autonomie en Junta de Buen Gobierno – het ‘Goede Bestuur’
Vóór de Conquista zo’n 500 jaar geleden leefden de oorspronkelijke volkeren van Mexico volledig autonoom. Met hun eigen gedachtegoed, landbouwsysteem, tradities, religie en cultuur losten ze zelf hun problemen op.
Tesamen met de gewelddadige invasie van de Spanjaarden raakten ze niet alleen hun autonomie kwijt. Ze werden ook overspoeld met nieuwe wetten, culturen en geloven. Sindsien leefden ze als slaven en de dertien eisen van de Zapatisten (dak, grond, werk, gezondheid, voeding, onderwijs, onafhankelijkheid, democratie, vrijheid, gerechigheid, cultuur, informatie en vrede) kregen nooit een antwoord van de regering.
Op één januari 1994 verklaarden ze de oorlog met als voornaamste vraag vrij te kunnen zijn. ‘We willen geen 500 jaar meer wachten tot ons autonomie zal gegeven worden.’
Hoe ze deze woorden inlossen: niet met regeringen zoals de ‘slechte Mexicaanse’, waar veel geld wordt gespendeerd aan politieke campagnes, waar veel beloften gemaakt worden en waar duurbetaalde slapende vertegenwoordigers stoelen warm houden.Wel met autonome gemeenten, wiens vertegenwoordigers verkozen worden door de inwoners van de dorpen zelf, waarbij het dorp het gezag heeft en de vertegenwoordigers geen salaris ontvangen. “We organiseren ons en maken werk van verschillende opdrachten, zoals het onderwijs, ecologie, gezondheidszorg en gemeenschappelijke werken.”, vertelt een gezagdrager aan het publiek.
Ze zijn zich ook wel bewust van het feit dat er nog veel ontbreekt voor een verdere ontwikkeling. Het belangrijkste voor hen momenteel is een waardig leven, waarbij de regering zoekt naar mogelijkheden bij sociale problemen in de dorpen. Als iemand niet akkoord is wordt er steeds een grondig onderzoek verricht.
Op een rustig maar zeker tempo evolueren ze naar het moment dat ze kunnen tonen aan de ‘slechte regering’ dat een autonoom systeem effectief mogelijk is.
Hun autonoom bestuur wordt gevormd door verkiezingen op democratische wijze in iedere gemeenschap. De verkozen raad zetelt gedurende drie jaar in de lokale gemeenschap. De verschillende gemeenschappen onderling werken gecoördineerd.
Eén van de gemeenschappelijke projecten is het oprichten van een eigen radio netwerk want ze menen dat het nieuws dat op dit moment circuleert gecontroleerd wordt door de ‘slechte regering’. Ook willen ze hun eigen bevolking inlichten over de vooruitgang van de strijd, over het culturele leven en over de rechten van de vrouwen.
In tegenstelling tot de ‘slechte regering’ weten de zapatisten wél waar ze naartoe willen : de Aarde verdedigen die de basis van hun leven betekent.
Het is een moeilijk begin geweest, zeker voor de vrouwen, maar ‘hier staan we nu’, met het recht om vrij te zijn, mee beslissingen te kunnen nemen in al het werk dat we hier kunnen realiseren.
7. balans van de opbouw van autonomie
De Maya dorpen waren de eersten op onze aarde. In de 15de eeuw begon de vernietiging, de aarde werd beroofd van al haar rijkdom. De dorpen werd omgevormd tot een markt en de Mayas werden als slaven behandeld. Hun geloof, hun politiek systeem, hun relatie met de natuur en het universum werden genegeerd.
‘Maar de heilige aarde bestaat nog steeds’, zeggen ze. In 1910 recupereerde de Mexicaanse Revolutie hun gronden. Vanaf 1994 begon hun eigen onafhankelijke weg. De programma’s van de overheid hebben ze niet nodig. Ze betalen geen elektriciteit en hun kinderen hebben ze uit de overheidsscholen gehaald omwille van bedreigingen aan het adres van de ouders, de verplichte uniformen en de eis tot officiële geboorteaktes.Hun dertienjarige strijd is een zoektocht naar evenwicht in de verschillende facetten van het leven : gezondheid, onderwijs, voeding, natuur, werk, gerechtigheid, democratie, vrijheid, onafhankelijkheid en vrede. De basis van deze zoektocht is Moeder Aarde : “zij geeft ons leven, wij moeten haar verzorgen, haar levend houden, zodat ze ons ook leven kan blijven geven, we mogen niet tegen haar werken. De mondiale globalisatie werkt vernietigend. Als het zo verder gaat hebben onze kinderen hier geen toekomst.”
Met trots leggen ze enkele van hun verwezenlijkingen voor : politieke participatie door vrouwen op alle niveaus, revolutionaire wet voor vrouwenrechten, intern reglement, agrarische wet, vorming van de Junta de Buen Gobierno (Goed Bestuur), autonoom onderwijssysteem, vorming en opleiding van onderwijspromotoren, eigen didactisch materiaal, collectieve arbeid, onderwijssysteem op een tweede niveau, diverse technologische verwezenlijkingen, gezondheidssysteem, gezondheidspreventie, vaccinaties, technische vorming, coöperatieve winkel, landbouwsysteem, gerecupereerde terreinen, locale landbouwpromotoren, gebruik van bio-insecticide en organisch mest, landbouwcultuur zonder verbranden van terreinen, koffie in vijf gemeenten, twee opslagruimtes, eigen communicatie : internet en video’s, register huwelijken en ontmoetingen als uitwisseling van ideeën en ervaringen. “Het belangrijkste hier op deze ontmoeting is dat we onze ideeën met jullie kunnen delen. We hopen dat jullie onze boodschappen meenemen naar jullie landen. Onze deuren staan steeds open voor iedereen, zonder onderscheid in ras, cultuur of geloof.”
Vía Campesina
De rondetafelgesprekken van de Vía Campesina, een werelwijdverspreide landbouwersorganisatie, zorgden even voor afwisseling in de vooropgesteld thema’s en versterkten de banden tussen alle aanwezigen die strijden voor een humanere wereld waar niet het kapitaal op de eerste plaats komt maar de mens en de natuur.
En hoe het nu verder moet
De tiendaagse bijeenkomst tussen de Zapatistenvolkeren en de volkeren ter wereld eindigt bij volle maan. Ze herinnert aan de gesneuvelde Zapatisten. “Dankzij hen, zijn wij hier vandaag samen. Zij droomden en vochten voor deze éénheid maar konden het resultaat niet zien omdat de slechte regering hen vermoordde”.
De openlijke oorlog met de Mexicaanse Staat duurde maar 10 dagen in het jaar 1994. Sindsdien houden de Zapatisten trouw aan het stakend-vuren. Desondanks blijven er Zapatisten sneuvelen in wat men hier noemt “de oorlog van lage intensiteit” (guerra de baja intensidad). Vertegenwoordigers van de caracol Roberto Barrias brengen een hele waslijst met aanklachten naar voor : het in brand steken van woningen door de volgens hen paramilitaire groep “Paz y Justicia” (vrede en gerechtigheid), uitwijzing en foltering in augustus 2006, problemen rond gronden met de choles-indianen van Tumbalá, tal van gevangenen, de dood van 5 personen uit Viejo Velasco op 13 november 2006 en 7 verdwenen compañeros, zes personen onder arrest, dreiging tot uitwijzing in Akabalná in La Paz…. De lijst is lang en het publiek luistert in alle stilte. De algemene ontladen stemming van de bijeenkomst maakt even plaats voor de harde realiteit. Niet enkel de Zapatistengemeenschappen lijden onder repressie en vervolging. Ook de aanhangers van de Zesde Verklaring van het Lacandoonwoud hebben hun peren gezien het voorbije jaar. De 17-jarige Alexis Behumea zag de dood tijdens de opstand in San Salvador Atenco op 7 januari 2006. Eén jaar na zijn dood is nog steeds geen gerechigheid geschiet. De verkrachte vrouwen van Atenco, zitten nog steeds in de gevangenis. De daders –politie- lopen vrij rond. Terwijl de deelnemers (onder hen ook heel wat “revolutionaire toeristen”) aan de bijeenkomst banden smeden om samen de strijd verder te gaan tegen het neoliberalisme en diens vernietiging, slapen heel wat gevangenen in anst en eenzaamheid, ver van hier.
Opstandig Luitenant Kolonel Moisés herinnert het publiek aan hun verantwoordelijkheden en wijst hen op het feit dat Subcomandant Pedro en Comandante Ramona met ons aanwezig zijn. Everilda, kandidate om comandante te worden, verrast het publiek met een nieuwe uitnodiging (naast de uitnodiging tot de Internationale Indianenbijeenkomst in Vicam, Sonora, op 10-11-12-13-14 oktober) : een derde ontmoeting tussen Zapatistengemeeenschappen en Volkeren der Wereld op 29-30 en 31 december, gevolgd door de verjaardag van de Zapatistenopstand op 1 januari. Maar de grote verrassing is dat deze ontmoeting een ontmoeting zal zijn tussen vrouwen. Everilda legt uit : “tijdens deze ontmoeting zullen enkel de stemmen gehoord worden van vrouwen.” Al grappend voegt ze hier aan toe : “De mannen mogen ook wel komen, maar ze moeten zwijgen…”
Artikel oorspronkelijk gepubliceerd op www.narconews.com
meer berichtgeving ook op deze pagina te vinden
|
