|
|  |
Rusland: Poetinbewind begint te wankelen
Bas van der Plas - 22.10.2009 10:23
Te voorzien zijn in de nabije toekomst in Rusland massale proteststakingen en -demonstraties, bezettingen en lokale en regionale onlusten. Het ontbreekt nog aan een aansprekende en eensgezinde oppositie, aan een alternatief voor de Poetinclan, maar het is een kwestie van tijd om te weten welke kant Rusland opgaat.
Populariteit van de Russische regering daalt aanzienlijk
Poetin-bewind begint te wankelen
Het is voorspelbaar dat wanneer de economie van een land slechts afhankelijk is van de export van grondstoffen de financiële basis buitengewoon zwak en onbetrouwbaar is. De prijzen van grondstoffen op de wereldmarkt hoeven maar te kelderen en de economie gaat bergafwaarts. Dat is precies wat er in Rusland gebeurt.
door Bas van der Plas/INSUDOK
Het Poetin-bewind heeft lange tijd het tij mee gehad met de hoge prijzen van olie en gas. Door de Amerikaanse Midden-Oosten politiek, waardoor de olie-export uit die regio beperkt werd terwijl de vraag juist groot was, kwamen er in Moskou miljarden binnen. Op basis van die miljarden werden nog wat 'leuke dingen' voor de Russische bevolking gedaan, een ander, niet onaanzienlijk deel verdween in de verkeerde zakken. (*)
Op basis van die 'leuke dingen' en het wekken van een schijn van stabiliteit in de Russische Federatie, broodnodig na de jaren van het junglekapitalisme onder Jeltsin, bleef het Poetin-regime lange tijd enorm populair onder de Russische bevolking. Maar dan dalen de olie- en gasprijzen, op wereldschaal wordt gesproken van een economische crisis, de productie daalt en dat betekent ook dat er minder grondstoffen nodig zijn waar Rusland een groot exporteur van is. Minder inkomsten in Moskou betekent minder inkomsten voor de Poetinclan, het afschaffen van de 'leuke dingen' en massa-ontslagen. Er worden 79.000 ontslagen aangekondigd bij de autofabrieken Avto-VAZ in Samara en Togliatti, grote aantallen ontslagen bij de luchtvaartmaatschappij Aeroflot en bij veel andere bedrijven. De eigenaren van veel van die bedrijven zijn de zogenaamde 'oligarchen', snel rijk geworden zakenlieden die voortkwamen uit een begin jaren 90 gesloten monsterverbond tussen de partijbonzen van de Communistische Partij (CPSU), de traditionele Russische criminaliteit en de snelle jongens die economie gestudeerd hadden en wisten hoe men zich de voormalige staatseigendommen voor een appel en een ei kan toe-eigenen. Zij stellen hun kapitalen veilig in het buitenland en laten de Russische overheid opdraaien voor de gevolgen van de kunstmatig veroorzaakte faillissementen. (zie het artikel “Russische oligarchen plunderen de staatskas” elders op de site van INSUDOK).
massale protesten
De met ontslag bedreigde werknemers van de Avto-VAZ fabrieken protesteren massaal. Er waren massademonstraties en de voornaamste eis was de renationalisering van de autofabrieken. Van Poetin eisten zij een daadkrachtig optreden tegen directie en eigenaren. Nog in augustus werden er op de Russische televisie beelden vertoond van Poetin die de oligarch Derepaska de les las omdat hij zijn bedrijf LDV te gronde gericht had. Poetin eiste van Derepaska dat hij de werknemers hun salarissen zou betalen of anders onteigend zou worden. Met dat voorbeeld voor ogen gingen de Avto-VAZ werknemers de straat op. Maar door een veelvoud van soortgelijke problemen, kunstmatig gecreëerde faillissementen en massa-ontslagen, minder inkomsten uit de export van olie en gas en ruwe grondstoffen, begint het Poetin-bewind langzaam maar zeker te wankelen. De populariteit van de Russische regering daalt aanzienlijk, op straat, in de winkels en de metro is openlijk gemor te horen. De aanvankelijk hooggespannen verwachtingen dat er onder Poetin sprake zou zijn van stabiliteit, economische vooruitgang en adequate sociale wetgeving is flink verminderd.
Onder Jeltsin werd de zogeheten 'shock-therapie' ingevoerd, een programma om in korte tijd van Rusland een kapitalistisch land te maken. Aan het eind van Jeltsin's regeerperiode was de situatie in Rusland zo gespannen dat de dreiging van sociale onrust op grote schaal niet denkbeeldig was, voornamelijk wegens het niet of pas na vele maanden achterstand uitbetalen van salarissen, en uiteindelijk weleens tot de val van het regime zou kunnen leiden. Spoorwegarbeiders blokkeerden trajecten, stakingen in bedrijven waren aan de orde van de dag. Precies op het juiste moment nam Poetin de leiding van Jeltsin over. Hij verbande een aantal oligarchen naar New York en Londen (waar Boris Berezovsky, die kapitaal gemaakt had met malversaties rond de VAZ-autofabrieken, zelfs politiek asiel kreeg) en sloot een 'pact' met de oligarchen in Rusland. De basis van het pact was dat wanneer de 'gedoogde' oligarchen (ondermeer Abramovitsj, eigenaar van voetbalclub Chelsea) het recht van het Kremlin om te heersen zouden erkennen zij door zouden kunnen gaan met zichzelf te verrijken. Toen de oligarch Chodorkovsky liet blijken zelf over politieke ambities te beschikken werd hem dit fataal.
vluchtige beloften
Vervolgens liet Poetin aan de natie weten dat de 'shock-therapie' voorbij was, dat de lonen en salarissen op tijd betaald zouden worden en dat de Staat sociale voorzieningen zou treffen. Om dit te kunnen garanderen zou het strategisch deel van de Russische economie in staatseigendom blijven of worden gebracht (zie de ontwikkelingen rond Chodorkovsky's Yukos). Zo probeerde Poetin een balans te creëren door aan twee kanten populair te zijn: richting werknemers en richting oligarchen. Dat de balans vroeger of later zou doorslaan was niet voorzien. Maar de economische crisis op wereldschaal heeft het fragiele evenwicht van Poetin op ruwe wijze verstoord. De oligarchen stelden hun kapitalen veilig en lieten de staat voor de gevolgen opdraaien, terwijl de met ontslag bedreigde werknemers hoopvol richting Moskou keken. De overeenkomst die de werknemers met Poetin meenden te hebben bleek echter niet meer te bestaan. In de Russische pers verschenen berichten over het staatsbudget voor 2010, zoals voorgesteld door minister van financiën Koedrin, met een duidelijke rol van Poetin als souffleur. Daaruit bleek dat de Russische regering besloten heeft om volgend jaar de salarissen voor de overheidsdienaren en de militairen niet te indexeren en dat de Russische regio's geen subsidies meer krijgen voor de steun aan gepensioneerden, invaliden en gezinnen met veel kinderen. Ook wordt er minder budget uitgegeven voor steun aan werklozen.
Door de regering worden de salarissen en subsidies bevroren op een moment dat de inflatie in de Russische Federatie boven de 15% uitkomt, waardoor in de komende twee jaar het reële inkomen met 25% zal dalen. En dat terwijl Poetin aan het eind van 2008 nog in een toespraak op de Russische televisie beloofd had dat “de regering geen gaten in de begroting zou dichten en problemen op zou lossen ten koste van de bevolking”. De geschiedenis leert evenwel dat beloften in Rusland even vluchtig zijn als de alcohol in een geopende vodkafles.
negatieve gevolgen
Het beleid van de Russische regering zal uiteindelijk een reeks negatieve gevolgen hebben die weleens de nekslag voor de periode-Poetin kunnen betekenen. Wanneer de salarissen van overheidspersoneel bevroren worden heeft dit tot gevolg dat de toch al hoge mate van corruptie alleen nog maar toe zal nemen. In de Russische dagelijkse bureaucratische werkelijkheid worden altijd en overal massa's papieren, verklaringen en bewijzen geëist. Voor veel van die documenten zal 'extra' (lees: informeel onder de tafel) moeten worden betaald. De afschaffing van een aantal subsidies zal betekenen dat steeds meer mensen, vooral gepensioneerden, werklozen en jongeren, onder de armoedegrens terecht komen, hetgeen een toename van de criminaliteit tot gevolg kan hebben. En degenen die nog wel werk hebben zullen voortdurend onder een ontslagdreiging leven. Te voorzien zijn in de nabije toekomst in Rusland massale proteststakingen en -demonstraties, bezettingen en lokale en regionale onlusten. Het ontbreekt nog aan een aansprekende en eensgezinde oppositie, aan een alternatief voor de Poetinclan, maar het is een kwestie van tijd om te weten welke kant Rusland opgaat.
noot * In zijn boek “De onderneming, Rusland onder Poetin” geeft Yuri Felshtinsky hier macabere voorbeelden van.
 E-Mail: insudok@yandex.ru  Website: http://www.insudok.nl
|
| Lees meer over: europa wereldcrisis | | aanvullingen | |
