|
|  |
Welten: Spelverdeler in de opsporing
zwartegal - 06.01.2011 18:17
Eergisteren (dinsdag 4 januari 2011) was er op de televisie een uitzending te zien van het programma ‘5 jaar later’. Daarin kijkt presentator Jeroen Pauw samen met een gast terug op uitspraken en voorspellingen die deze gast 5 jaar geleden deed, om te kijken wat er van de verwachtingen is uitgekomen en hoe de gast er nu over denkt. In de uitzending van gisteren was Bernhard Welten te gast hoofdcommissaris van de regiopolitie Amsterdam-Amstelland.
Robocops
Vijf jaar later
Aan de orde kwamen onder andere geweld in Amsterdam Zuidoost, criminaliteit van veelplegers en de georganiseerde misdaad. Over gevaar van het geweld in Amsterdam Zuidoost toonde Welten zich opmerkelijk realistisch. Verder distantieerde hij zich in het programma van de opmerkingen van Frits Bolkestein, die had gesteld dat Joden vanwege de discriminatie in Nederland maar beter konden emigreren en stelde hij dat de Amsterdamse politie het aankomende boerkaverbod niet zou gaan handhaven. Op Pauws vraag of hij burgerlijk ongehoorzaam aan het worden was antwoordde Welten: “Soms wel”.
Minder verkwikkelijk werd het toen het begrip ‘digitale slotgracht’ aan de orde kwam, wat tot groot enthousiasme bij Welten leidde. Het begrip slaat op toepassing van camerasystemen en databases om automobilisten met bijvoorbeeld een openstaande boete of belastingschuld eruit te kunnen pikken. Ook veelplegers en mensen die te weinig alimentatie hadden betaald kwamen daarvoor volgens de hoofdcommissaris in aanmerking. Welten over de mogelijkheden: ”Je wilt niet weten wat er allemaal bedacht kan worden waarop je uiteindelijk iemand zou kunnen controleren en waar om wat voor redenen dan ook behoefte aan is.” Daarop reageerde Jeroen Pauw dat hij dat eigenlijk juist wel wilde weten. Een terechte reactie natuurlijk, maar helaas verzuimde Pauw er ver genoeg over door te vragen. Vijf jaar daarvoor had hij eigenlijk ook zijn huiswerk al niet goed gedaan. Hij had Welten toen expliciet moeten bevragen over het visiestuk “Spelverdeler in de Opsporing” dat in december 2004 naar buiten kwam en dat onder supervisie van de hoofdcommissaris tot stand was gekomen.
Minority Report
Het visiestuk schetst een (volgens het stuk zelf nabije) toekomst waarin de politie door middel van technologische ontwikkelingen in staat is tot een totale controle van de burgers: al dan niet intelligente bewakingssystemen zijn overal aanwezig in de publieke en private ruimte en gekoppeld aan databestanden, die weer gekoppeld zijn aan draagbare computers van futuristisch uitgeruste agenten op straat. Detectiesystemen in of boven het wegdek kunnen in real time drugs, wapens, DNA sporen, persoonskenmerken enz. detecteren waarop onmiddellijk actie kan worden ondernomen. Sterker nog, criminaliteit wordt voorspelbaar en kan zo worden voorkomen. Hieraan refereert Welten terloops in het programma van Pauw wanneer hij het heeft over het KNMI voor de criminaliteit. De visie die in het stuk wordt neergezet is er een waarbij elke totalitaire leider zijn vingers zal aflikken. Welten citeert in het voorwoord van het stuk de toelichting bij de uit 2002 daterende film van Steven Spielberg, Minority Report:
“In het Washington, D.C. van 2054 bestaat moord niet meer. Men kan immers in de toekomst kijken en alle schuldigen worden gestraft voor ze hun misdaad begaan”.
De rol van forensische opsporing ziet hij als “meer en meer sturend, richting gevend in de onderzoeken. En dat is nieuw. De mogelijkheden van de techniek lijken oneindig. […] Met de ontwikkelingen van nieuwe technologieën en de onbetrouwbaarheid van de verklaringen van getuigen of verdachten speelt forensische opsporing in termen van bewijsvoering een steeds grotere rol in het strafproces. Technisch bewijs is meer waard dan de verklaring van mensen. Mensen maken fouten, verdachten beroepen zich op hun zwijgrecht, maar de verklaring van technische sporen zijn veel zo niet alles zeggend”. Opportunisme is de hoofdcommissaris kennelijk niet vreemd: In het programma van Pauw geeft hij juist aan vertrouwen te hebben in de verklaringen van kroongetuige Peter La Serpe. Het is ook onbegrijpelijk dat Welten zo’n onbegrensd vertrouwen in alleen forensische sporen stelt.
In het visiestuk zelf wordt in hoofdstuk 2 een beeld geschetst van de “nabije toekomst van de politiezorg”. ’Big Brother is watching you’ zou een understatement zijn om de geschetste visie aan te duiden. Ik zal de tekst dan ook voor zichzelf laten spreken; alleen de kopjes zijn van mij:
Big Brother
“De fysieke observatie is structureel aangevuld met videosystemen in de (semi-)publieke en private ruimte. Deze systemen worden voorzien van gezichts- en stemherkenningstechnieken. Er is sprake van een combinatie van statische en dynamische systemen. Statische videosystemen staan 24 uur per dag en zeven dagen in de week aan.
[…]
De huidige toepassing in (semi-)publieke ruimten als parkeergarages, uitgaansgelegenheden, casino’s, pretparken en kantoren wordt structureel uitgebreid. Dynamische systemen worden automatisch geactiveerd door software, dat reageert op plotselinge bewegingen of opmerkelijke veranderingen in grote mensenmassa’s, bijvoorbeeld bij sportwedstrijden of demonstraties. Hetzelfde gebeurt indien zich wijzigingen voordoen in het normale geluidspatroon (audiosystemen).
[…]
Wetgeving verplicht producenten van dure gebruiksvoorwerpen (auto’s, computerapparatuur,
meubels etc.) om sensoren aan te brengen. Deze kunnen worden geactiveerd indien zij worden ontvreemd.
[…]
Op de toegangswegen van grote steden, maar ook in geografische ringen in de stad en rond specifieke risicogebieden en gebouwen zijn detectiepoorten geïnstalleerd. Het voorbeeld van Londen, waar de binnenstad wordt gemonitored door een geautomatiseerd videosysteem dat alle kentekens geregistreerd, heeft op grote schaal navolging gevonden. Detectiepoorten bestaan uit een combinatie van wapen, drugs-, gas-, explosieven en biologische sensoren. Zij zijn aangebracht in het wegdek, op verkeersborden boven de weg, in de vangrail en reclameborden. Alarmeringen worden direct doorgegeven aan politiefunctionarissen op straat en de meldkamer.”
Robocop
“Iedere politiefunctionaris is uitgerust met een draagbare miniatuurcomputer die draadloos is verbonden met de verschillende detectiesystemen en de meldkamer. Iedere politieman draagt een helm en een bril. De oude portofoon is geïntegreerd in de helm en in de hoeken van de bril kunnen foto’s en videobeelden worden doorgeseind.
Met handpalmsystemen worden foto’s en videobeelden gemaakt voor de identificatie van personen en/of goederen. De informatie wordt doorgegeven aan een centrale computer en vrijwel in real time wordt de agent voorzien van informatie. De draagbare miniatuurcomputer kan wapens (Passive Millimetric Microwave Detection System) en explosieven detecteren, maar ook drugs- , DNA- en alcoholtesten uitvoeren (lab-on-a-chip). De computer is voorzien van technieken om radioactiviteit en andere mogelijke biochemische wapens te ontdekken (Multi-agent Chemical Biological and Nuclear Detection Equipment). De draagbare computer beschikt over röntgenapparatuur en warmtetechnieken. Met het eerste kan door koffers en
kleding worden ‘gekeken’, met het laatste kan door muren worden ‘gekeken’ om te zien of zich daar personen of warmteprocessen (zoals vervaardiging van XTC en hennep) bevinden.
[…]
Door deze technieken wordt het toezicht effectiever, wordt bezit beschermd, kan de authenticiteit van burgers sneller en beter worden vastgesteld en kunnen wapens, explosieven en biochemische stoffen sneller, beter en eerder worden gedetecteerd. Bovendien worden potentiële daders eerder gelokaliseerd met behulp van gezichtsherkenning, biometrische vinger- en irisafdrukken en zelfdenkende camera’s met agressiedetectors. De technieken om voertuigen en personen te kunnen traceren worden door de digitalisering van de samenleving onbegrensd.”
Geautomatiseerde beslissingsmomenten
“De verscheidenheid aan informatieproducten (foto’s, videobeelden, geluidsopnamen en on the spot testen) kunnen worden gebruikt in de opsporing. Hetzij als sturingsinformatie, hetzij als bewijs.
Het opsporingsproces is geprofessionaliseerd door de invoering van intelligente kennissystemen voor case screening (koppeling van bestanden), geautomatiseerde managementsystemen voor de planning van het onderzoek, met daarin geautomatiseerde beslissingsmomenten en tijdwinst door het ter beschikking hebben van real time forensische analyses. De strafrechtsketen is volledig geautomatiseerd. Vanaf het plaats delict tot aan de rechtszitting wordt gebruik gemaakt van digitale dossiers die processen-verbaal, foto’s, video’s, virtuele reconstructies en forensisch technische analyserapporten bevatten. De elektronische dossiers zijn voorzien van zoekmachines (juridische Google’s) die het de rechercheur, het recherchemanagement, de officier van Justitie, de advocaat en de rechter mogelijk maken efficiënt te zoeken en dwarsverbanden aan te brengen. Getuigen en verdachtenverhoren worden deels virtueel uitgevoerd. Rogatoire commissies worden met straal- en internetverbindingen uitgevoerd. Tijdens een rechtszitting zijn niet langer alle betrokkenen aanwezig omdat verbindingen langs virtuele weg worden gemaakt. De opsporing heeft in al zijn facetten de integratie van ICT gezien. Vanaf vaste en mobiele locaties zijn draadloze verbindingen gemaakt met databanken. Middels datamining-technieken, die worden ondersteund met kunstmatige intelligentie, is een groot aantal open en gesloten bronnen in real time bevraagbaar.”
Geneutraliseerd
“De toepassing van fysiek geweld is teruggedrongen door de introductie van non lethal weapons: een nieuwe generatie wapens dat door geluidsgolven het centrale zenuwstelsel aantast en criminelen of verstoorders van de openbare orde tijdelijk ziek, zwak en misselijk maakt. Auto’s en motoren kunnen met gerichte ‘schoten’ tot stoppen worden gedwongen doordat de elektrische circuits worden vernietigd. Met behulp van de video- en audioapparatuur, de detectiepoorten en de draagbare computers worden potentiële verstoringen van de orde preventief aangepakt. Gesignaleerde personen worden ‘geneutraliseerd’. Door de integratie van lokale detectiebronnen met nationale (forensische) databanken is de effectiviteit sterk toegenomen. Satellieten worden gebruikt voor het monitoren van openbare ordeverstoringen. De informatie wordt doorgestraald naar helikopters en kleine – wendbare – vliegtuigen die meer gericht situaties opnemen.”
Ambitieus
Tot zover de citaten uit het visiestuk. Naast de totale controle van burgers door middel van camera- en detectiesystemen valt op de totale verontmenselijking van de politieagent. Ze zijn veranderd in een soort van Robocops die maar in weinig meer lijken op die ‘vriendelijke wijkagent’ van om de hoek. Ook zeer opvallend is de beoogde automatisering van het opsporingstraject, die in combinatie met het onbegrensde vertrouwen in de waarde van (automatisch verkregen) forensisch bewijsmateriaal uitermate gevaarlijk is. Als laatste valt natuurlijk op de beoogde totale eliminatie van criminaliteit en maatschappelijk verzet. Blijft over de vraag in hoeverre de geschetste visie nu mogelijk zal zijn in de nabije of verder liggende toekomst. Het stuk is zeker niet weg te zetten als de oververhitte fantasie van een aantal politiefunctionarissen. De auteurs nemen het in ieder geval zeer serieus: “Is deze science fiction louter vermaak of, stimuleert Hollywood onze creativiteit en anticipatievermogen? Wij denken het laatste”. Ook het Nederlands Forensisch Instituut en enkele wetenschappers zijn betrokken bij de totstandkoming van de toekomstvisie. Zijn zij met opzet in onvoldoende mate kritisch geweest over de technologische mogelijkheden? Dat is best mogelijk, ze hebben mogelijk ook een belang in de toename van onderzoek op dit gebied. Financiering van toegepast onderzoek door de overheid is altijd welkom in de competitieve academische wereld en ook het NFI zal vergroting van het onderzoeksterrein toejuichen. De geschetste visie is uitermate ambitieus en als zodanig in de nabije toekomst niet haalbaar, maar om geld los te krijgen is een wijds perspectief altijd het beste; die boodschap heeft men in de wetenschappelijke wereld wel begrepen.
Toch is het onverstandig om toekomstvisie als onrealistisch weg te zetten. Een aantal zaken kunnen in de nabije toekomst wel degelijk worden gerealiseerd of zijn inmiddels zelfs al realiteit: de intelligente camerasystemen zijn er (link naar artikel en filmpje over zogenaamde Hostile Intent Technology van TNO) en de koppeling van databestanden is er ook. De genoemde lab-on-a-chip is ook gerealiseerd: ze zijn verkrijgbaar voor zelfdiagnostische (medische) doeleinden en in het kader van de opsporing is er een lab-on-a-chip gerealiseerd die DNA analyses kan uitvoeren op basis van verkregen wangslijm. De analyse duurt weliswaar nog 4 uur maar die tijd is mogelijk wel te bekorten. Ook de integratie van meerdere soorten analyses is waarschijnlijk wel te realiseren op termijn. De detectie van chemische stoffen zoals drugs of explosieven door detectoren in of boven het wegdek, het lijkt nog ver weg vanwege detectielimieten die extreem laag moeten zijn en de moeilijkheid om te bewijzen waar de gedetecteerde stoffen dan wel precies vandaan kwamen. Maar als de techniek niet gebruikt wordt voor bewijzen maar voor een grove selectie op basis waarvan grote aantallen bestuurders langs de kant van de weg gezet zullen worden voor controles, wat blijft er dan over van onze zogenaamde ‘burgerrechten’?
 E-Mail: zwartegal@gmail.com  Website: http://zwartegal.wordpress.com
|
| Lees meer over: vrijheid, repressie & mensenrechten | | aanvullingen | |
